Zgodnie z art. 22 pkt. 4 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami gmina Słubice musi sporządzić projekt gminnej ewidencji zabytków, który stanie się dokumentem obowiązującym po akceptacji przez konserwatora zabytków. To z pewnością krok w dobrym kierunku - krok na rzecz poszanowania lokalnego dziedzictwa kulturowo-historycznego...

Wstęp

Nowelizacja Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wprowadzona 5 czerwca 2010 r. sprawiła, że gminna ewidencja zabytków stała się źródłem prawa miejscowego dla miejscowych planów zagospodarowania i wydawania decyzji administracyjnych. Gminy mają dbać m.in. o: „zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie” oraz zapobiegać „zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków”.

W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte: zabytki nieruchome wpisane do rejestru; inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków; inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Robocza wersja gminnej ewidencji zabytków dla gminy Słubice została ukończona w listopadzie 2012 r. i 5 grudnia 2012 została przesłana do zaopiniowana Lubuskiemu Wojewódzkiego Konserwatorowi Zabytków w Gorzowie Wielkopolskim Panu Błażejowi Skazińskiemu. 8 stycznia 2013 r. do Urzędu Miejskiego w Słubicach wpłynęło pismo organu opiniującego z informacją, że ze względu na konieczność analizy przedłożonego projektu, termin rozpatrzenia sprawy przedłużono do 7 lutego 2013 r.

Wiele z udostępnionych przez gminę informacji wymaga jeszcze zaktualizowania i skorygowania, zwłaszcza w zakresie dat powstania poszczególnych budynków, np.:

• ujęte w projekcie kamienice przy ul. Chopina 8, 9, 10, 12 i 13 oszacowano na „ok. 1929”, choć ich wygląd wyraźnie wskazuje na koniec XIX w., ok. 1890 r.;
• „Club Puerto” przy ul. Konstytucji 3 Maja 78 – obecnie pod nazwą Club Portofino;
• ujęty w projekcie dom przy ul. Kościuszki 15 oszacowano ogólnie na „pocz. XX w.” - w rzeczywistości powstał ok. 1870/1880 r.;
• ujęty w projekcie dom przy ul. 1 Maja 14 – został zburzony 2 miesiące temu;
• ujęty w projekcie dom przy ul. 1 Maja 17 oszacowano ogólnie na „XIX/XX w.” - w rzeczywistości powstał ok. 1910 r.;
• za datę wzniesienia kościoła NMP Królowej Polski przy ul. 1 Maja 31 przyjęto rok 1830 – właściwie budowa miała miejsce już w 1775 r., a w 1830 r. dokonano gruntownej przebudowy wskutek zagrożenia katastrofą budowlaną;
• restauracja „Casino” przy ul. Mickiewicza 11 - obecnie pod nazwą „Villa La Cas” (żeby co kilka lat nie aktualizować ewidencji o nową nazwę lokalu warto po prostu użyć bardziej uniwersalnego określenia, np. byłe kasyno 2 batalionu telegraficznego albo byłe kasyno MON);
• dom handlowy przy ul. Mickiewicza 23 – adres trudny do zlokalizowania; czy chodzi może o pawilony przy ul. Dąbrówki?;
• budynek mieszkalny przy ul. Mirosławskiego 1 – przy okazji nasuwa się pytanie, czy to ul. Mirosławskiego, tak jak to widnieje na tabliczce ulicznej i w projekcie gminnej ewidencji zabytków czy też ul. Mierosławskiego na cześć bohatera narodowego Ludwika Mierosławskiego, tak jak to widnieje na tablicy pamiątkowej przy wejściu do złotnika? warto pokusić się o ujednolicenie nazewnictwa ulicy w oficjalnym obiegu prawnym;
• Bank Spółdzielczy przy ul. Piłsudskiego – tu już go nie ma, bo bank przeniósł się do budynku przy ul. Bolesława Krzywoustego 2;
• „trybuna stadionu OSiR” przy ul. Sportowej – obecnie trybuna stadionu SOSiR (notabene zastanawia projekt wpisania samej trybuny, a nie o wiele cenniejszego budynku arkadowego wzniesionego w dość rzadkim stylu zwanym Reformstil);
• 2 cmentarze przy ul. Sportowej, jeden z połowy XIX wieku, drugi z początków XX w. – wpis dość niezrozumiały, bo przy ul. Sportowej jest tylko jeden cmentarz (komunalny) i to otwarty 22 maja 1814 r.;
• kirkut przy ul. Chrobrego z początków XIX w. – wpis dość niezrozumiały; czy autorom projektu chodziło o kirkut przy ul. Transportowej wzmiankowany w 1399 r.?;
• pomnik „Braterstwa broni” z 22.07.1965 – w rzeczywistości został odsłonięty 22.07.1949... 

Na zdjęciu poniżej: kto jest właściwie patronem ulicy?



Przy okazji można pomyśleć, czy przygotowanego projektu nie poszerzyć o kilka innych obiektów, o wiele bardziej wartościowych niż np. tablica z okazji zjazdu młodzieży PRL i NRD: tablica z okazji 350-lecia śmierci Wincentego a Paulo przy ul. 1 Maja 31 (2010), tablica upamiętniająca spotkanie Mazowiecki-Kohl przy Placu Przyjaźni (2010/2011), czy tablica upamiętniająca historyczną kładkę przy ul. Sportowej (2011).

Skoro zaś na cmentarzu komunalnym zaproponowano wpis mogiły żołnierzy Wojska Polskiego i Armii Radzieckiej, to warto dodać: kamienny mur z przełomu XIX i XX wieku, obelisk ku pamięci słubickich nauczycieli (2010), mogiłę zbiorową Niemców i tablicę pamiątkową ku czci pochowanych na cmentarzu w latach 1814-1945 (2011).

A oto już wykaz zaproponowanych przez gminę obiektów wraz z ich krótkimi opisami... Są to dane zgodne z brzmieniem projektu gminnej ewidencji zabytków, udostępnionego dnia 17 stycznia 2013 r. przez sekretarz Gminy Panią Katarzynę Mintus-Trojan (WGN.410.01.2013.KK).

Nowe Biskupice (lp. 1-6)

„Wieś kolonizacyjna, liniowy układ, w 1801 r. folwark domenalny”:

• szkoła, obecnie świetlica-kaplica w centrum wsi;
• domy mieszkalne 7, 10 i 23;
• cmentarz w pn.-zach. części wsi.

Stare Biskupice (lp. 7-20)

„Wieś, własność biskupów lubuskich, na pocz. XVII w. własność miasta Frankfurtu, 1864 r. wieś ze szlacheckim folwarkiem, zaułkowa; obecnie owalnica z folwarkiem”:

• kościół (10) w centrum wsi;
• domy mieszkalne 1, 3, 5, 13 i 14;
• szkoła, obecnie świetlica w zachodniej części nawsia;
• dwór w zachodniej części folwarku;
• folwark (9);
• obora folwarczna;
• budynek inwentarski folwarczny;
• cmentarz komunalny – na południowym krańcu wsi;
• cmentarz przykościelny – przy kościele

Drzecin (lp. 21-40)

„Wieś książęca, w pocz. XX w. folwark, owalnica, obecnie owalnicowa z rozwinięciem wielodrożnicowym”:

• domy mieszkalne 6, 10, 11, 12, 13, 17, 20, 23, 26 (+ 2 budynki inwentarskie), 36, 38, 39, 40 i 41;
• cmentarz – przykościelny pośrodku wsi;
• cmentarz poewangelicki – na płd.-wsch. krańcu wsi, przy drodze do Nowych Biskupich;
• aleja lipowa – po pn.-wsch. stronie wsi, przy drodze do Lisowa.

Golice (lp. 41-63)

„Wieś, własność biskupów lubuskich, w XVI w. własność elektorów brandenburskich, owalnica z wrzecionowatym nawsiem”:

• kościół filialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (nr działki 106; nr rejestru: 268, KOK-I-38/76; data decyzji: 10.04.1964, 25.10.1976);
• domy mieszkalne – ul. Jasna 1, 5 i 7;
• domy mieszkalne – ul. Lipowa 1 i 5;
• dom mieszkalny – ul. Słoneczna 4 (+ 2 budynki inwentarskie i gołębnik);
• domy mieszkalne – ul. Słubicka 7 i 9 (+ stodoła);
• budynek inwentarski z cz. mieszkalną, budynek inwentarski oraz gołębnik przy ul. Zielonej 4;
• dom mieszkalny – ul. Zielona 5 (+ budynek inwentarski);
• działka kościelna – w centrum wsi;
• cmentarz północny – po wschodniej stronie ul. Słubickiej;
• cmentarz południowy, komunalny – po wschodniej stronie ul. Słubickiej;
• cmentarz przykościelny.

Kunice (lp. 64-71)

„Wieś książęca, obecnie wielodrożnicowa”:

• domy mieszkalne 3, 5, 7, 9 i 11;
• cmentarz – w północnej części wsi;
• cmentarz ewangelicki – Rosiejewo.

Kunowice (lp. 72-89)

„Wieś książęca, miejska, zaułkowa, obecnie wielodrożnicowa”:

• stodoła – ul. Dworcowa 2;
• domy mieszkalne – ul. Dworcowa 4 (poczta), 6, 22, 23, 25 i 26;
• dom mieszkalny – ul. Południowa 6;
• dom mieszkalny – ul. Słubicka 13;
• dom mieszkalny (szkoła);
• stodoła – ul. Słubicka 23;
• szkoła – ul. Szkolna 2;
• domy mieszkalnej – ul. Szkolna 3 i 36;
• kostnica na cmentarzu;
• cmentarz komunalny – po zachodniej stronie Jeziora Zielonego, ul. Jeziorna;
• cmentarz przykościelny – w centrum wsi.

Lisów (lp. 90-106)

„Wieś klasztorna, owalnica”:

• kościół filialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa – po wschodniej stronie nawsia nr działki 233; nr rejestru: 997, KOK-I-188/76; data decyzji: 09.03.1964, 30.11.1976);
• chałupa podcieniowa 22 (nr działki 206/1; nr rejestru L-264/A; data decyzji: 28.08.2007);
• domy mieszkalne 12, 14 (świetlica) i 15, 20, 21, 28, 34 (+ stodoła i 2 budynki inwentarskie);
• budynek inwentarski – Lisów 17;
• cmentarz przykościelny z XV w.;
• cmentarz komunalny po wschodniej stronie wsi;
• szpaler lipowy – wschodnia granica północnej części nawsia.

Nowy Lubusz (lp. 107-112)

„Dawna Kolonia Lubusz, wieś liniowa, obecnie wielodrożnicowa”:

• domy mieszkalne 12 i 22;
• magazyn zbożowy – w obrębie kolonii północnej;
• cmentarz poewangelicki I;
• cmentarz poewangelicki II.

Pławidła/ Pławidło (lp. 113-115)

„Wieś szlachecka, majątek folwarczny z XIX/XX w. (1844), liniowy z zespołem folwarcznym:

• cmentarz;
• dwór (25).

Rosiejewo (lp. 116-118)

„Wieś, własność elektora brandenburskiego, w 1539 r. papiernia, obecnie wielodrożnicowa, osada fabryczna”:

• cmentarz leśny – północny;
• cmentarz leśny – południowy.

Rybocice (lp. 119-138)

„Wieś klasztorna/miejska, dawna osada rybacka, owalnica, obecnie owalnica z rozwinięciem wielodrożnicowym”:

• kościół filialny pw. Św. Józefa – w centrum wsi (nr działki 122; nr rejestru: 276, KOK-I-43/76; data decyzji: 10.04.1961, 26.10.1976);
• domy mieszkalne – Rybocice 1, 3, 5, 7, 13, 15, 16, 25, 27 i 29;
• obora folwarczna;
• szkoła – na południowo-wschodnim krańcu wsi;
• działka kościelna – w centrum wsi;
• cmentarz poewangelicki – w północnej części wsi;
• cmentarz komunalny z 1960 r.
• cmentarz przykościelny;
• aleja kasztanowców – w zachodniej części wsi;
• aleja lipowa – we wschodniej części wsi.

Słubice (lp. 139-549)

„Miasto przy średniowiecznym szlaku handlowym z Berlina do Poznania, lokacja w 1253 r., dawna osada targowa z kościołem, do 1945 r. prawobrzeżne przedmieście Frankfurtu n/O”:

• Zespół Szkół Licealnych im. Zbigniewa Herberta – ul. Bohaterów Warszawy 3;
• budynki mieszkalny – ul. Bohaterów Warszawy 4, 5, 4a, 4b, 4c, 4d, 4e, 4f, 6 i 7;
• kamienice – ul. Chopina 1, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15 i 19;
• budynki mieszkalne – ul. Chrobrego 8, 9, 10, 11, 12 i 13;
• kamienice – ul. Daszyńskiego 5, 21, 22 i 23;
• budynek mieszkalny – ul. Daszyńskiego 20;
• budynki mieszkalne – ul. Folwarczna 2 i 7;
• dwór i budynki gospodarczy – ul. Folwarczna 4;
• budynki mieszkalne – ul. Jagiełły 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 i 25;
• kamienice – ul. Jedności Robotniczej 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 11, 12, 16 i 17;
• kino Piast – ul. Jedności Robotniczej 10 (nr działki 517/1 i 517/3; nr rejestru: L-338/A; data decyzji: 27.07.2009);
• Sąd Rejonowy – ul. Jedności Robotniczej 15;
• budynki mieszkalne – ul. Kanałowa 1, 2, 3, 4, 5, 6 i 7;
• budynek mieszkalny – ul. Kilińskiego 1-7;
• kamienica – ul. Konopnickiej 2;
• domy mieszkalne jednorodzinne – ul. Konopnickiej 3 i 4;
• Prokuratura Rejonowa – ul. Konstytucji 3 Maja 6;
• Straż Graniczna – ul. Konstytucji 3 Maja 16;
• dom mieszkalny jednorodzinny – ul. Konstytucji 3 Maja 59;
• dom mieszkalny jednorodzinny – ul. Konstytucji 3 Maja 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73 i 74;
• Club Puerto – ul. Konstytucji 3 Maja 78;
• budynki mieszkalne – ul. Kopernika 6, 7, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 20, 23, 24, 26, 27, 28, 35, 39, 40, 41, 42, 43, 49, 50, 59, 60, 67, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 83 i 84;
• budynki mieszkalne – ul. Kościuszki 4, 5, 6, 8, 9, 11, 12, 15, 19, 19a i 32;
• budynki mieszkalne – ul. Krótka 1, 2, 3, 4, 5 i 6;
• budynki mieszkalne – ul. 1 Maja 4, 5, 6, 9, 10, 11, 14, 15, 17, 18, 19, 20, 23, 24 (willa), 25, 26, 27, 28, 29;
• Bank Pekao S.A. – ul. 1 Maja 12;
• kościół parafialny pw. NMP Królowej Polski – ul. 1 Maja 31;
• budynki mieszkalne – ul. Mickiewicza 1 i 9;
• Sąd Rejonowy V Wydział Ksiąg Wieczystych – ul. Mickiewicza 3;
• budynek mieszkalny wraz z budynkami gospodarczymi – ul. Mickiewicza 7;
• restauracja”Casino” - ul. Mickiewicza 11;
• kamienice – ul. Mickiewicza 13 i 20;
• stacja trafo – ul. Mickiewicza;
• budynki mieszkalne – ul. Mieszka 15, 16, 17 i 18
• budynek mieszkalny – ul. Mirosławskiego 1;
• budynek usługowy – ul. Młodzieży Polskiej 1a-1b;
• kamienica – ul. Młodzieży Polskiej 2;
• domy mieszkalne jednorodzinne – u. Narutowicza 2, 6, 9, 13, 14, 15, 17 (+ zagroda z budynkami gospodarczymi), 18, 19, 20, 21, 22, 23, 28 (chałupa), 29 (chałupa), 32 i 33;
• kamienice – ul. Nadodrzańska 1, 2, 4 i 5;
• kamienice – al. Niepodległości 1, 6 i 7;
• stacja trafo – al. Niepodległości;
• domy mieszkalne jednorodzinne – al. Niepodległości 8 i 9;
• budynki mieszkalne (chałupy) – al. Niepodległości 10, 11 i 12;
• budynek mieszkalny – al. Niepodległości (rozdzielnik);
• budynki mieszkalne – ul. Paderewskiego 18, 31, 32, 33, 35, 36, 38 i 39;
• kamienice – ul. Paderewskiego 26, 27, 28 i 29;
• dom mieszkalny jednorodzinny – ul. Paderewskiego 40;
• budynki mieszkalne – Plac Bohaterów 1, 2 (chałupa), 3, 4, 7 i 14-14a;
• kamienice – Plac Bohaterów 5, 6 i 13;
• kamienice – Plac Przyjaźni 2, 3, 4, 6, 8-12, 17 i 19;




• budynek usługowy – Plac Przyjaźni 18;
• budynki mieszkalne – Plac Przyjaźni 23 i 27;
• budynki mieszkalne – Plac Wolności 1, 5, 11, 12, 13, 14?;
• kamienice – Plac Wolności 6, 7, 9-9a;
• Katolickie Centrum Studenckie – Plac Jana Pawła II 1;
• kamienica – ul. Podchorążych 1;
• budynki mieszkalne – ul. Piłsudskiego 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 i 11;
• Starostwo Powiatowe – ul. Piłsudskiego 20;
• Bank Spółdzielczy – ul. Piłsudskiego;
• kamienica – ul. Reja 4;
• budynki mieszkalne – ul. Reja 5, 6, 7 i 8;
• budynki mieszkalne – ul. Sienkiewicza 1, 6, 7, 8, 10, 12, 14, 15, 25, 27, 39, 43, 44, 50, 51 i 52;
• kamienice – ul. Sienkiewicza 3;
• dawny budynek policji – ul. Słowackiego 7;
• kamienice – ul. Słowackiego 9 i 10;
• kamienice – ul. Słowiańska 11, 12 i 14;
• trybuna stadionu OSiR – ul. Sportowa;
• budynki mieszkalne – ul. Strzelecka 1, 2 i 3;
• budynki mieszkalne – ul. Staszica 1-2, 2, 3-4, 4, 5-6, 6, 7-8, 8, 9-10, 10, 11, 12, 13-14, 14, 15-16, 16, 17-18, 18, 19-20, 20, 21-22, 22;
• dom jednorodzinny, zagroda z budynkiem gospodarczym – ul. Wandy 1;
• kamienica – ul. Wandy 6;
• kamienica – ul. Wawrzyniaka 1;
• budynki mieszkalne – ul. Wawrzyniaka 1, 2, 3, 4 i 5;
• budynek mieszkalny – ul. Wodna 1;
• kamienica – ul. Wodna 4;
• budynek szkolny – ul. Wojska Polskiego 1 (nr działki 528/16; nr rejestru L-36; data decyzji: 06.11.2000);
• budynki mieszkalne – ul. Wojska Polskiego 4, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 32, 131, 135 (+ zagroda, stodoła i budynek gospodarczy), 136 (+ zagroda, stodoła i budynek gospodarczy), 137 (+ zagroda, stodoła i budynek gospodarczy), 138 (+ zagroda), 144, 145, 146, 147, 148, 149 i 150;
• kamienice – ul. Wojska Polskiego 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 33, 141, 151, 152, 153, 163, 164;
• domy mieszkalne jednorodzinne – ul. Wojska Polskiego 34 (+ zagroda i stodoła), 36, 122 (chałupa);
• kamienice – ul. Wrocławska 2 i 3;
• budynki mieszkalne – ul. Wrocławska 4;
• budynki mieszkalne – ul. Żeromskiego 2, 6, 10, 11, 24, 25, 26 i 27;
• kamienice – ul. Żeromskiego 7, 8, 15 i 18;
• cmentarz – ul. Sportowa (połowa XIX w.);
• cmentarz komunalny – ul. Sportowa (pocz. XX w.);
• dom mieszkalny (dwojak) – ul. Kochanowskiego 8;
• budynek koszar wojskowych – ul. Piłsudskiego;
• dom mieszkalny – ul. Wodna 5 (1914);
• domy mieszkalne (chałupy) – ul. Wojska Polskiego 19 i 121;




• dawny zakład przetwórstwa mięsnego – ul. Mirosławskiego 2 (1930-1965);
• mogiła zbiorowa żołnierzy Wojska Polskiego i Armii Radzieckiej – cmentarz komunalny (1945);
• pomnik Sybiraków + tablica pamiątkowa, dawniej pomnik-popiersie W.I. Lenina – Plac Sybiraków (07.11.1977);
• pomnik Braterstwo Broni + tablica pamiątkowa – Plac Bohaterów (22.07.1965);
• tablica pamiątkowa ze zjazdu młodzieży PRL i NRD – ul. Młodzieży Polskiej (05.1977);
• pomnik ku czci ofiar hitlerowskiego obozu pracy wychowawczej w Świecku – przy drodze ze Słubic do Świecka, nieopodal wiaduktu kolejowego Rzepin – Frankfurt (04.05.1977).

Świecko (lp. 550-554)

„Wieś szlachecka (?), zaułkowa, obecnie wielodrożnica”:

• dom mieszkalny – 26;
• przepompownia – po zachodniej stronie rzeki Ilanki;
• szpaler lipowy – na północ od wsi, przy drodze do Słubic;
• cmentarz – w południowo-zachodniej części wsi.

Jeśli ktokolwiek ma swoje uwagi lub propozycje do ujawnionego wyżej projektu gminnej ewidencji zabytków, może je zgłaszać do Urzędu Miejskiego w Słubicach bądź Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Gorzowie Wielkopolskim.

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.