Spożycie napojów energetycznych dramatycznie wzrosło w ciągu ostatnich dwóch dekad, szczególnie wśród nastolatków i młodych dorosłych. Napoje energetyczne są agresywnie reklamowane z twierdzeniem, że produkty te dają zastrzyk energii w celu poprawy sprawności fizycznej i poznawczej. W rzeczywistości z napojami energetycznymi powiązano kilka niekorzystnych skutków zdrowotnych; wywołało to pytanie, czy te napoje są bezpieczne. Jaki jest wpływ napojów energetycznych na zdrowie? Energetyki a organizm, co robią z naszym ciałem?
Czym są napoje energetyczne?
Nie ma standardowej definicji „napojów energetycznych” lub inaczej "energy-drinki". Ale są charakteryzowane jako wysoce słodzone, zawierające kofeinę, bezalkoholowe napoje, które działają stymulująco, ponieważ zawierają bardzo wysoki poziom kofeiny – który zwykle może wynosić około 80 mg na puszkę.
Napoje energetyczne są nie tylko dobre w smaku, ale są dobrze znane z tego, że zwiększają poziom energii, czujność fizyczną i psychiczną. Stanowią również ryzyko zatrucia kofeiną. Oprócz kofeiny, napoje energetyczne zazwyczaj zawierają wysoce aktywne składniki tauryny, guarany, żeń-szenia, L-karnityny i glukuronolaktonu oraz substancje słodzące. Działają one stymulująco. Działają również jako winda nastroju po zmieszaniu z alkoholem.
Moda na napoje energetyczne w Polsce stale rośnie. Cały czas słyszy się o influencerach, którzy wypuszczają własne energy-drinki. Wiele firm współpracuje także z popularnymi ostatnio federacjami freak-fightowymi. Jedną z nich jest High League, na której walczą topowi youtuberzy, instagramerzy i ogólnie twórcy internetowi. Sprawdź, jak wygląda high league obstawianie oraz który bukmacher ma najlepsze promocje dla nowych graczy szukających najlepszej oferty na kartę walk.
Składniki napojów energetycznych – czym są?
- Kofeina – alkaloid, a także środek pobudzający zapewnia przyjemny smak
- Tauryna – pobudza ośrodkowy układ nerwowy
- Guarana – południowoafrykańskie zioło zawiera teobrominę, teofilinę, saponiny, flawonoidy, garbniki i może pochwalić się dwukrotnie większym stężeniem kofeiny w porównaniu do ziaren kawy. Służy do zwiększania poziomu energii i powoduje wzrost neuroprzekaźników poprawiających nastrój, takich jak dopamina
- Żeń-szeń - poprawia pamięć
- L-karnityna - jest czasami stosowana również w celu zwiększenia energii i przyspieszenia tempa przemiany materii
- Glukuronolakton - jest naturalnie występującym metabolitem wytwarzanym z glukozy i czasami jest dodawany w celu złagodzenia zmęczenia i poprawy dobrego samopoczucia
- Cukier lub słodziki, takie jak aspartam i acesulfam potasowy
Wpływ napojów energetycznych na zdrowie
Picie napojów energetycznych w miarę upływu czasu może prowadzić do negatywnych skutków, na przykład zmian behawioralnych. Niektóre składniki należy spożywać z umiarem. Na przykład kofeinę i żeń-szeń.
Wysoka zawartość kofeiny w energy-drinkach ma działanie moczopędne na organizm, co prowadzi do utraty płynów w postaci moczu. Zatrucie kofeiną powoduje nudności, wymioty, kołatanie serca, podwyższone ciśnienie krwi, drgawki i psychozy, które w pewnych okolicznościach mogą okazać się śmiertelne.
Żeń-szeń lub Żeń-szeń Panax (również czasami stosowany), spożywany w nadmiernych ilościach może prowadzić do krwawienia z pochwy, biegunki, silnego bólu głowy i zespołu Stevensa-Johnsona (SJS) – rzadkiego i poważnego zaburzenia skóry i błon śluzowych.
Energetyki a organizm człowieka - Efekt sercowo-naczyniowy
Kilka badań wykazało wzrost częstotliwości bicia serca i ciśnienia tętniczego krwi po spożyciu napoju energetycznego. Odkrycia te przypisywano ergogenicznym efektom zawartości kofeiny w napoju energetycznym. Ponadto udokumentowano znaczące objawy sercowe, takie jak arytmie komorowe po nadmiernym spożyciu napoju energetycznego. Dodatkowo, migotanie przedsionków zostało zgłoszone po spożyciu napojów wysokoenergetycznych u dwóch zdrowych chłopców w wieku 14 i 16 lat. Ostatnio powiązano spożywanie napojów energetycznych z zawałem mięśnia sercowego u zdrowych 17- i 19-letnich chłopców. Ta obserwacja została poparta odkryciami, że spożywanie napojów energetycznych zmniejsza funkcję śródbłonka i stymuluje aktywność płytek krwi poprzez indukowaną kwasem arachidonowym agregację płytek krwi u zdrowych młodych dorosłych. Ostatnie doniesienia wykazały związek między nadmiernym spożyciem napojów energetyzujących a rozszerzeniem tętnic, powstawaniem tętniaka, rozwarstwieniem i pęknięciem dużych tętnic.
Efekt neurologiczny i psychologiczny
Osoby zwykle wykazują objawy zatrucia kofeiną w dawkach równych lub większych niż 200 mg. Objawy obejmują niepokój, bezsenność, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, skurcze mięśni, niepokój i okresy wyczerpania. Ponadto wysokie spożycie kofeiny jest związane z ostrymi i przewlekłymi codziennymi bólami głowy poprzez stymulację pronocyceptywnego stanu nadpobudliwości korowej. W kilku doniesieniach zasugerowano, że napój energetyczny może przyczyniać się do udaru niedokrwiennego mózgu i prowadzić do napadów padaczkowych. U osób, które spożywają więcej niż 300 mg kofeiny dziennie, można zaobserwować halucynacje. Wysoki poziom kortyzolu, który następuje po spożyciu kofeiny, może to wyjaśnić. Kortyzol nasila fizjologiczne skutki stresu, powodując większą skłonność do halucynacji u badanych.
Wpływ napojów energetycznych na żołądek i jelita
Napoje energetyczne zwykle zawierają duże ilości cukru, od 21 g do 34 g na puszkę. Zawartość cukru występuje głównie w postaci sacharozy, glukozy lub syropu kukurydzianego o wysokiej zawartości fruktozy. Dlatego regularne spożycie napojów energetycznych może zwiększać ryzyko otyłości i cukrzycy typu 2. Ponadto wysoka zawartość cukru w napojach energetycznych może zmniejszać aktywność, różnorodność i ekspresję genów bakterii jelitowych, co prowadzi do zwiększonego ryzyka otyłości i zespołu metabolicznego. Ostre spożycie kofeiny zmniejsza wrażliwość na insulinę, co może wyjaśniać wzrost poziomu glukozy we krwi po spożyciu napoju energetycznego udokumentowany w niektórych badaniach.
Skutki nerkowe
Wykazano, że kofeina w napojach energetycznych zwiększa diurezę. Dlatego należy unikać napojów energetycznych podczas długotrwałych ćwiczeń w gorące dni ze względu na możliwość odwodnienia. Badania wykazały, że odwodnienie na poziomie 1,5% podczas długotrwałego wysiłku może spowodować wzrost temperatury ciała i tętna.
Kofeina sprzyja również utracie sodu z moczem (natriureza), co wpływa na objętość osocza i powoduje znaczną zmianę wydolności układu sercowo-naczyniowego podczas ćwiczeń. Ponadto brak równowagi sodu podczas długotrwałych ćwiczeń w gorącym otoczeniu może zmniejszyć siłę izometryczną w nogach.
Efekty dentystyczne
Badanie przeprowadzone w Szwecji wykazało silny związek między napojami energetyzującymi a erozją zębów. Spożycie napojów energetycznych wiązało się z około 2,4-krotnym wzrostem erozji zębów. Przypisuje się to niskiemu pH i wysokiej zawartości cukru w napojach energetycznych. Ponadto stwierdzono, że spożywanie napojów energetycznych może prowadzić do nadwrażliwości zębiny szyjnej poprzez usuwanie warstwy mazistej z zębów.
[artykuł partnerski]
