Na kwaterze nr 835 zabytkowego cmentarza żydowskiego przy ul. Transportowej w Słubicach od ponad dwóch wieków wznosi się macewa Esthery Oppenheim z domu Präger z 1819 r. Wiosną 2022 r. wskutek wichury i runięcia jednego z drzew na wykonaną z piaskowca płytę, ta uległa rozbiciu i miejscowym ukruszeniom. W mijającym 2024 r. udało się sfinalizować prace konserwatorskie i restauratorskie.

Zgodnie z hebrajską inskrypcją, chodzi o grób pani Esthery Oppenheim, córki Hirscha Prägera z Berlina, wdowy po Abrahamie Oppenheimie, zmarłej w poniedziałek, 28. dnia miesiąca siwan 5579 r. (według kalendarza gregoriańskiego 21 czerwca 1819 r.).

20 września 2023 r. właściciel cmentarza, czyli Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego z siedzibą w Warszawie, zawarła umowę ze sponsorem - stowarzyszeniem Berliner Unterwelten e.V. z siedzibą w Berlinie - na sfinansowanie niezbędnych prac konserwatorskich i restauratorskich przy wspomnianej zabytkowej macewie. Wykonania prac podjął się doświadczony konserwator zabytków Marcin Pechacz ze Wschowy, a całość inwestycji kosztowała 2 tys. euro, czyli blisko 9 tys. zł.

Wymiary tej wolnostojącej macewy zakończonej po formie łuku odcinkowego, o wygładzonej powierzchni licowej i ryflowanych krawędziach bocznych, to 140 cm wysokości, 63 cm szerokości i 10 cm grubości.

Badania petrograficzne wykonane przez dr. Wojciecha Bartza z Zakładu Petrologii Eksperymentalnej Uniwersytetu Wrocławskiego wykazały, że płyta została wykonana z drobnoziarnistego piaskowca kwarcowego o spoiwie żelazisto-ilastym, pochodzącym z niecki śródsudeckiej.

Rozbita macewa po wichurze w 2022 roku. Fot. Waldemar Cegliński

Zakres wykonanych prac objął kilkanaście zadań, m.in.:

• wniosek o pozwolenie konserwatorskie,
• demontaż i transport potłuczonej płyty z zabytkowego cmentarza żydowskiego w Słubicach do warsztatu konserwatorskiego we Wschowie (17.11.2023),
• wstępną dezynfekcję biobójczą,
• odsolenie piaskowca za pomocą okładów (3 cykle),
• oczyszczanie chemiczne, m.in. przy zastosowaniu kwasu fluorowodorowego,
• rekonstrukcję podstawy płyty wraz niezbędną z obróbką kamieniarską,
• doczyszczenie pozostałych ciemnych przebarwień,
• połączenie obu części w miejscu przełamu w zaprawie mineralnej imitującej kamień naturalny,
• scalenie kolorystyczne i wzmocnienie strukturalne z efektem hydrofobowym,
• transport z warsztatu we Wschowie na zabytkowy cmentarz żydowski w Słubicach i ponowne posadowienie obiektu w jego pierwotnej lokalizacji (11.12.2024),
• wzmocnienie podłoża piaskiem z dodatkiem cementu portlandzkiego,
• pisemną dokumentację konserwatorską (17 stron) i odbiór prac (20.12.2024).

W toku prac zrezygnowano z tzw. mikropiaskowania, gdyż to okazało się niepotrzebne.

20 grudnia o godz. 12:00 oficjalnego odbioru prac konserwatorskich i restauratorskich dokonała Małgorzata Sikora z gorzowskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze.

Inwestor przedsięwzięcia, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, pragnie podziękować za osobiste zaangażowanie dr Heike Welzel-Philipp oraz sponsorowi przedsięwzięcia, czyli stowarzyszeniu Berliner Unterwelten e.V., które oferuje wycieczki, szkolenia i seminaria, w tym oprowadzanie po berlińskich podziemiach i zabytkowych obiektach militarnych.

Więcej o działalności stowarzyszenia można przeczytać na jego oficjalnej stronie internetowej: https://www.berliner-unterwelten.de/

---

Roland Semik

wolontariusz Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Warszawie
członek Koalicji Opiekunów Cmentarzy Żydowskich w Polsce
społeczny opiekun zabytków powiatu słubickiego

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.