Poniższe zestawienie zawiera nie tylko nazwiska, ale i krótkie noty biograficzne. Dokładne przybliżenie każdej z tych sylwetek zajęłoby zbyt wiele miejsce, to dobry temat na obszerną książkę, dlatego ograniczyłem się wyłącznie do informacji najważniejszych. Dziś pierwsza z dwóch części mojego autorskiego zestawienia: nazwiska A-K.

A

Adolph, Johann Paul Walther (1840-1914) – urodził się w Toruniu; nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą (1894-1903); podczas jego kadencji wzniesiono m.in. kamienny most na Odrze (1895), wieżę Bismarcka (1901) oraz drugi budynek gastronomiczny pod wieżą Kleista w Dammvorstadt (1901);

Albrecht, Martin (1893-1952) - nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą (1933-1943); podczas jego kadencji dochodziło do represji na ludności żydowskiej oraz przedstawicielach środowisk lewicowych Frankfurtu nad Odrą, w tym również na mieszkańcach dzielnicy Dammvorstadt;

Angerthal, Berthold (1891-1916) – jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach; więcej na: http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Leopold-Berthold-Angerthal_Soldaten_0_469107.html

B

Baswitz, Baruch – wybitny drukarz książki z Frankfurtu nad Odrą, pochowany w 1836 r. na cmentarzu żydowskim w Słubicach;

Behrens, Ernest – właściciel piekarni przy Crossener Straße 24 (ob. ul. 1 Maja 17) – w budynku wzniesionym ok. 1910 r. dla mistrza budowy maszyn G. Krötkego;

Bennewitz, Paul – woźny domu strzeleckiego, który miał mieszkanie na I piętrze budynku;

Berger – krajowy mistrz budowlany (Landbaumeister), który w 1767 r. opracował 2 plany sytuacyjne dotyczący budowy faktury jedwabiu we frankfurckiej „Dammer Vorstadt”; współkierował pracami budowlanymi podczas wznoszenia tejże fabryki;

Berndt, Arno – ostatni użytkownik domu strzeleckiego (do 1945 r.), który miał mieszkanie na I piętrze budynku;

Beske, Michael Gottlieb – przedsiębiorca, ostatni właściciel fabryki jedwabiu w Dammvorstadt, zmarł w 1792 r.; przez kilka lat fabrykę prowadził jeszcze jego syn, jednak po śmierci samego syna w 1799 r. fabryka została sprzedana restauratorowi Friedrichowi Hauptowi;

Beyer, C. – architekt z Berlina-Charlottenburg, wg którego planów w 1912 r. przebudowano dom strzelecki;Biehler – miejscowy mistrz murarski, który wznosił domy w Dammvorstadt w II połowie XVIII w.;
Billerbeck, Heinrich - ogrodnik terenów zielonych na cmentarzu żydowskim w Słubicach (1870-1900);

Billerbeck, Otto – ogrodnik terenów zielonych na cmentarzu żydowskim w Słubicach (1919-1941);

Billerbeck, Robert - ogrodnik terenów zielonych na cmentarzu żydowskim w Słubicach (1900-1919);

Biram, Julius (1881-1916) – jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach; więcej na: http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Julius-Biram_Soldaten_0_469108.html

Boggasch, Friedrich (1845-1909) – mieszkaniec dzielnicy pochowany na Dammfriedhof; wiosną 2010 r. odnalazłem jego tablicę nagrobną w opuszczonej części cmentarza komunalnego w Słubicach;

Bollmann, Emil – dzierżawca budynku gastronomicznego, wzniesionego w 1896 r. przy wieży Kleista (długość 15 m), a od 1901 r. również i drugiego budynku w tej samej okolicy (długość 20 m);

Bouverot von, - hrabia, podpułkownik (Obristleutnant), emerytowany nadleśniczy (Oberforstmeister); nabywca budynku po dawnej fabryce sukna; nieruchomość tę odkupił od producentów sukna Johanna Caspara F. Simona oraz Samuela Friedricha Lutze, po czym przebudował ją na cele mieszkalne;

Boumann, Johann (1706-1776) – znany też jako Jan Bouman; królewski dyrektor budowlany (kngl. Baudirektor); w latach 60. XVIII w. współkierował pracami budowlanymi podczas wznoszenia fabryki jedwabiu na dawnym szańcu w Dammvorstadt;

Braunschweig von, Leopold książę (1752-1785) – członek rodziny królewskiej, członek loży masońskiej we Frankfurcie nad Odrą, pruski generał i dowódca garnizonu wojskowego we Frankfurcie nad Odrą; ofiara wielkiej powodzi w 1785 r.;  jego zwłoki znaleziono przy Holzhofstraße (ob. ul. Kopernika) w Dammvorstadt; w 1787 r. w Dammvorstadt wzniesiono pomnik ku czci księcia Leopolda;

Bremer, Fritz – architekt z Berlina-Wilmersdorf; współautor projektu ewangelickiego kościoła przy placu Roßmarkt (ob. Plac Przyjaźni) w Dammvorstadt; projekt ten został wybrany przez specjalnie w tym celu powołanie kolegium sędziowskie pod przewodnictwem Georga Richtera, jednak nigdy nie doczekał się realizacji;

Buwert, Wolfgang – przewodniczący Historischer Verein zu Frankfurt (Oder) – towarzystwa historycznego, którego publikacje (tzw. zeszyty) dotyczą także przedwojennej historii Słubic; dyrektor Oberschule „Johannes R. Becher” w Erkner pod Berlinem; 

C

Collath, Wilhelm – od 1838 r. właściciel fabryki broni i naboi G. Tischner & Co. przy Crossener Straße (ob. ul. 1 Maja);

Cohn, Berthold (1876-1918) – jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach; więcej na: http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Berthold-Cohn_Soldaten_0_468591.html

Cohn, Max - jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach;

D

Decker, M. - miejski radny, dla którego w latach 1885-1890 r. wzniesiono dwukondygnacyjną willę przy Crossener Straße 19 (ob. ul. 1 Maja 11-12 bank Pekao S.A.); wraz z Friedrichem Deckerem w budynku bocznym prowadził laboratorium farmaceutyczne oraz skład apteczny;

Dobraloh, Johann George – kanonier stacjonujący w Dammvorstadt; w II połowie XVIII w. wzniósł na terenie dzielnicy wiejski dom szachulcowy korzystając z funduszy pomocowych po powodzi w 1785 r.;

E

Endell, Karl Heinrich (1776-1843) - nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą (1810-1816); podczas jego kadencji na Wzgórzach Żydowskich w Dammvorstadt założono nowy cmentarz komunalny, tzw. Dammfriedhof (1814);

F

Fain, Alfred (1896-1917) – jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach; więcej na: http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Alfred-Fain_Soldaten_0_468593.html

Fietze, Johann Georg – grenadier stacjonujący w Dammvorstadt; w II połowie XVIII w. wzniósł na terenie dzielnicy wiejski dom szachulcowy korzystając z funduszy pomocowych po powodzi w 1785 r.;

Fontane, Theodor (1819-1898) – w jego słynnej powieści historycznej „Vor dem Sturm” z 1878 r. znalazła się wzmianka o Dammvorstadt;

Friderich, Frantz – autor planu miasta z 1563 r., na którym widoczny jest dokładny rozkład ulic Dammvorstadt w II połowie XVI w.;

Fuhrmann, Heinrich – mistrz murarski, który w Zielone Świątki 1896 r. współotwierał budynek gastronomiczny dobudowany do wieży Kleista (Kleist-Turm); 

G

Gerber, Paul (1881-1915) – jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach; więcej na: http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Paul-Gerber_Soldaten_0_469112.html

Gesing, Josef – miejski radca ds. budowlanych (Stadtbaurat) Frankfurtu nad Odrą; w 1941 r. zaplanował zabudowę przestrzeni pomiędzy drogą krajową nr 5 (Reichstraße 5, ob. ul. Transportowa), linią kolejową Reppen-Frankfurt (Oder) a Schwetiger Straße (ob. ul. Powstańców Wielkopolskich); jemu też przypisuje się zaprojektowanie siedziby kina przy Friedrichstraße 8 (ob. ul. Jedności Robotniczej 10, opuszczone kino „Piast”);

Goepel, Heino (1833-1896) – lekarz; właściciel trzech łaźni miejskich na terenie Frankfurtu nad Odrą, w tym wzniesionej w latach 1910-1914 łaźni Marienbad III przy Neuer Markt (ob. Katolickie Centrum Studenckie przy Placu Jana Pawła II 1);

Greiser, Franz – rentier, dla którego w latach 1915-1920 wzniesiono czterokondygnacyjną kamienicę przy Crossener Straße 12a (ob. ul. 1 Maja 5);

Gutmann, Albert – od 1854 r. właściciel odlewni żelaza i kotlarni przy Roßstraße 1 (ob. ul. Mickiewicza/ ul. Daszyńskiego, okolice Galerii Prima); patrz zdjęcie: pomnik odlewnika i kotlarza przed budynkiem dawnego zakładu;



Gümpertz, Moses Salomon – pierwszy promowany żydowski absolwent Viadriny (1721), pochowany w 1742 r. na cmentarzu żydowskim w Słubicach;

H

Hannemann (z domu Strehl), Helene – pochodziła z rodziny rzemieślniczej zamieszkałej w Dammvorstadt; żona Maxa Hannemanna, uhonorowanego jednym z „kamieni pamięci”; od 1931 r. członki Komunistycznej Partii Niemiec (KPD), działaczka Rote Hilfe Deutschlands, przewodnicząca sekcji kobiecej KPD we Frankfurcie nad Odrą; w grudniu 1934 r. aresztowana, w kwietniu 1935 r. skazana na 1 rok pozbawienia wolności (Zuchthaus Luckau, Lager Aschendorfer Moor);

Harttung – od 1777 r. właściciel bielnika wosku (okolice dzisiejszej ul. Konstytucji 3 Maja); także właściciel pobliskiej fabryki sztucznych węży;

Hartung – radny miejski Frankfurtu nad Odrą; w 1911 r. członek kolegium sędziowskiego (Preisrichterkollegium), mającego rozstrzygnąć konkurs na projekt ewangelickiego kościoła przy placu Roßmarkt (ob. Plac Przyjaźni) w Dammvorstadt;

Haupt, Friedrich – restaurator; w 1799 r. nabywca budynku po dawnej fabryce jedwabiu;Heilborn, Walter (1891-1915) – jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach; więcej na: http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Walter-Heilborn_Soldaten_0_468595.html

Heller, Aron Levi - rabin Frankfurtu nad Odrą, pochowany w 1693 r. na cmentarzu żydowskim w Słubicach;

Heller, Moses Levi - rabin Frankfurtu nad Odrą, pochowany w 1702 r. na cmentarzu żydowskim w Słubicach;

Hennige – radca rządowy (Regierungsrat), jeden z dwóch projektantów kamiennego mostu na Odrze, wybudowanego w latach 1893-1895;

Hermann, Marcus – lekarz internista, ostatni oficjalnie pochowany na cmentarzu żydowskim w Słubicach (11.12.1944);

Herrguth, M. - właściciel dóbr rycerskich, dla którego wzniesiono willę przy An der Seidenfabrik 3 („Villa Herzog Leopold”; ob. ul. Mickiewicza 3, siedziba Sądu Rejonowego w Słubicach, Wydziału Ksiąg Wieczystych);

Hesse, - radca budowlany (Baurat), nadzorujący budowę wieży Bismarcka w Dammvrstadt;

Heydemann, Martin – pochowany na cmentarzu żydowskim w Słubicach;

Hirsch, Friedrich (wg innych źródeł Wilhelm) – architekt-ogrodnik z Wiesbaden, który w styczniu 1925 r. przedstawił dokładne projekty zagospodarowania placu Roßmarkt (ob. Plac Przyjaźni); prace te zakończono wczesnym latem tego samego roku;

Hirsch, Zwi – wicerabin Frankfurtu nad Odrą, pochowany w 1838 r. na cmentarzu żydowskim w Słubicach;

Hockemann (Hokemann) – zamożna rodzina z Frankfurtu nad Odrą, która ofiarowała parcelę pod przyszły cmentarz żydowski w Kunersdorf (potem administracyjnie dzielnica Dammvorstadt);

Hohenzollern, Fryderyk II Wielki – król Prus w latach 1740-1786; uczestnik bitwy od Kunowicami (1759); w 1766 r. wezwał do stworzenia na terenie Dammvorstadt hodowli jedwabników oraz przędzalni; po wielkiej powodzi w 1785 r. polecił Izbie ds. Państwa i Domen udzielić finansowego wsparcia 5 tys. talarów na odbudowę Dammvorstadt;

Hohenzollern, Fryderyk Wilhelm III – król Prus w latach 1713-1740; w 1719 r. zarządził obsadzenie cmentarzy, w tym starego cmentarza w Dammvorstadt, drzewami morwy; w Boże Narodzenie 1732 r. polecił budowę rowów i palisad okalających przedmieścia Frankfurtu nad Odrą; budowa trwająca do 1734 r. kosztowała 6.980 talarów;

Höhne, – zamożna rodzina posiadająca okazałą willę przy Crossener Straße 19 (ob. ul. 1 Maja 12 – siedziba banku Pekao S.A.);

Höhne, Carl – przewodniczący Bezirksverein der Dammvorstadt; w 1893 r. zwolennik regularnego wytyczenia Friedrichstraße (ob. ul. Jedności Robotniczej), a nie po łuku wokół fabryki jedwabiu;

J

Jahn, Friedrich Ludwig (1778-1852) – ojciec niemieckiej gimnastyki i propagator zdrowego trybu życia; z jego inicjatywy w 1814 r.  na Wzgórzach Kleistach za cmentarzem powstało pierwsze boisko sportowe w Dammvorstadt; jego nazwiskiem nazwano dzisiejszą ul. Sportową;

K

Kaiser, Arthur (1887-1914) – jeden z 17 żołnierzy żydowskich pochodzących z Frankfurtu nad Odrą, poległych w I wojnie światowej i uczczonych specjalnym (nieistniejącym już) pomnikiem na cmentarzu żydowskim w Słubicach; więcej na: http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Arthur-Kaiser_Soldaten_0_469115.htmlKarusseit, Horst (1932-2006) – urodzony w 1932 w Dammvorstadt, wieloletni dyrektor policji w Offenbach w płd. Niemczech, zmarł w 2006 r.;

Kinne, Gustav Adolph (1882-1948) - nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą (1925-1933), ostatni przed dojściem nazistów do władzy; podczas jego kadencji m.in. zakończono budowę Stadionu Wschodniomarchijskiego (1927);

Kleist von, Ewald Christian (1715-1759) – poeta i wojskowy, śmiertelnie ranny w bitwie pod Kurowicami, na jego cześć wzniesiono tzw. wieżę Kleista (Kleist-Turm);Kemnitz von, Hermann Friedrich Wilhelm (1826-1900) - nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą (1871-1894); 05.06.1892 wziął udział w poświęceniu wieży Kleista (Kleist-Turm); za jego kadencji rozpoczęto również budowę kamiennego mostu na Odrze;

Knoblauch – miejski radca ds. budowlanych (Stadtbaurat) Frankfurtu nad Odrą; w latach 60. XVIII w. współkierował pracami budowlanymi podczas wznoszenia fabryki jedwabiu na dawnym szańcu w Dammvorstadt; autor kosztorysu przebudowy domu strzeleckiego na potrzeby lazaretu wojskowego;

Kreis, Wilhelm (1873-1955) – projektant wieży Bismarcka w Dammvorstadt;

Kretschmer, Ferdinand – frankfurcki kupiec; w grudniu 1829 r. wygrał licytację o nabycie budynku starej szkoły przy Leopoldstraße wraz z przyległym ogrodem; cena nieruchomości wyniosła 950 talarów;

Krötke, G. - mistrz budowy maszyn, właściciel warsztatów przy Crossener Straße 25, dla którego ok. 1910 r. wzniesiono także budynek mieszkalny przy Crossener Straße 24 (ob. 1 Maja 17); w 1920 r. w budynku mieściła się piekarnia Ernesta Behrensa;

W odpowiedzi na apel forumowicza Jurek deklaruję przybliżenie historii wału przeciwpowodziowego w jednym z moich najbliższych artykułów. Proszę o trochę cierpliwości. 

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.