Kliknij przycisk i otwórz MENU >>
Wsie, leżące obecnie na terenie gminy Słubice, wielokrotnie zmieniały swoją przynależność administracyjną. Tak było i w II połowie XIX wieku. Część z nich podlegała ratuszowi we Frankfurcie nad Odrą (Drzecin, Świecko), inne zaś podporządkowane były władzom tzw. ziemi torzymskiej. Region nie raz doświadczył wówczas reform administracyjnych...

W 1851 r.
Królestwo Pruskie wchodziło w skład luźnej konfederacji zwanej Związkiem Niemieckim (Deutscher Bund). W latach 1866-1871 był już Związek Północnoniemiecki (Norddeutscher Bund), a dopiero  od 1871 r. państwo narodowe - Cesarstwo Niemieckie.

Brandenburska prowincja Królestwa Pruskiego miała przez ten czas 5 prezydentów, poczynając od Eduarda Friedricha Flottwella a na Theobaldzie von Bothmannie-Hollwegu kończąc. Podobnie 5 włodarzy miało przez te pół wieku miasto Frankfurt nad Odrą. Byli to kolejno: Theodor Spilling (1850-1852), Alfred Piper (1852-1864), Friedrich Dagobert Deetz (1864-1871), Hermann F.W. von Kemnitz (1871-1894) i dr Paul Adolph (1894-1903).

Od 1816 do 1873 r. istniał powiat torzymski, do 1852 r. z siedzibą w Sulęcinie (Zielenzig), zaś w latach 1852-1873 r. - w Ośnie (Drossen). Struktura wyznaniowa ludności pozostawała niezmienna w stosunku do lat poprzednich. Nadal najliczniejszą grupę stanowili ewangelicy, następni byli katolicy, Żydzi, pozostali chrześcijanie i inni.

Elektorzy, wśród których byli i mieszkańcy podsłubickich wiosek, dość regularnie mieli okazję do udziału w wyborach do Izby Deputowanych miejscowego Landtagu: 03.11.1852, 08.10.1855, 23.11.1858, 06.12.1861, 06.05.1862, 28.10.1863 03.07.1866, 07.11.1867, czy 16.11.1870.

W 1854 r. rozpoczęto budowę szosy na trasie Frankfurt nad Odrą- Świebodzin. Na jej trasie znalazły się również niektóre podsłubickie wioski. W 1869 r. rozpoczęto zaś budowę linii kolejowej Frankfurt nad Odrą-Rzepin-Poznań, która przebiegała przy okazji przez podsłubickie Kunowice. Uruchomienie linii rok później było ogromnym krokiem cywilizacyjnym i podniesieniem rangi całego regionu.

Pewne zmiany przyniosło powstanie Cesarstwa Niemieckiego. Duże nakłady finansowe zaczęto kłaść na infrastrukturę, rozwój przemysłu i wojskowość. 3 marca 1871 r. mieszkańcy regionu wzięli udział w wyborach do Reichstagu, a na swojego przedstawiciela do tego gremium wybrali Karla von Waldow und Reitzenstein (ponownie wybierany w 1874, 1877, 1881, 1884 i 1887 r.).

W 1873 r. powstał powiat zachodniotorzymski (Kreis Weststerberg) obejmujący okolice Ośna, Rzepina (Reppen) i Sulęcina. Znalazły się w nim takie wioski jak np.  Drzecin, Kunice, Kunowice, Rybocice, czy Świecko. Sądy rejonowe dla mieszkańców powiatu znajdowały się w Ośnie i Rzepinie, zaś w wyższych instancjach właściwe były: Landgericht Frankfurt (Oder) oraz Kammergericht Berlin. Właściwym dla mieszkańców urzędem skarbowym był natomiast Finanzamt Drossen.

W 1890 r. powiat zachodniotorzymski liczył już ok. 45 tys. mieszkańców, z czego katolików było 331, zaś Żydów - 134.

W 1864 r. w Drzecinie (Trettin) znajdowały się 2 młyny wodne, leśniczówka, a także folwark. W 64 domach mieszkalnych żyło w sumie 631 ludzi. Od 1873 r. wieś znajdowała się w powiecie zachodniotorzymskim.

W 1864r. w Golicach (Golitz) było 61 gospodarstw domowych 597 mieszkańców z sołtysem lennym na czele, wiatrak, cegielnia oraz pamięciński majątek (Frauendorf) podlegający zarządowi niepodzielnych dóbr królewskich. Do dzisiejszych czasów zachowało się kilka stodół z ostatnich trzech dziesięcioleci XIX wieku. W 1875 r. w warsztacie F.R. Gruhla pod Budziszynem wykonano drugi z dzwonów golickiego kościoła (na zdjęciu: wieża kościoła w Golicach). Z ostatniego ćwierćwiecza XIX wieku pochodzi były majątek lenny Kellerów (obecnie Golice 42).

wioskiKunice (Kunitz). Powódź z 1854 r. wyrządziła szkody w wysokości 14.559 talarów. Od 1873 r. wieś znajdowała się w powiecie zachodniotorzymskim.

W 1861 r. administracja Frankfurtu nad Odrą sprzedała część wiejskiego gospodarstwa leśnego w Kunowicach (Kunersdorf) na rzecz pruskiej armii, która urządziła na tym terenie ćwiczebny plac strzelecki (Exerzierplatz, w 1930 r. na jego części urządzono lotnisko Fliegerhorst, obecnie Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna). Nadburmistrzem Frankfurtu w chwili transakcji był Alfred F.L.A. Piper (1814-1892), którego największym dokonaniem było bez wątpienia oświetlenie gazowe miasta w 1855 r. Od 1873 r. wieś znajdowała się w powiecie zachodniotorzymskim.

W 1864 r. w Lisowie (Leißow) było 38 gospodarstw domowych zamieszkiwanych przez 330 ludzi oraz spory młyn 2 km na północny wschód od głównych zabudowań (tzw. Leißower Mühle). W 1867 r. w warsztacie F.R. Gruhla pod Budziszynem odlano dzwon lisowskiego kościoła (w tym samym warsztacie, w którym 8 lat później odlano dzwon dla kościoła w Golicach). Do dziś zachowały się zagrody zamożnych gospodarzy Lisowa z ostatniego trzydziestolecia XIX wieku. Charakterystyczne dla nich jest zwrócenia kalenicy ku nawsiu (centralny plac), pokrycie dachami siodłowymi i oparcie na ściankach kolankowych.

W 1864 r. Nowe Biskupice (Neu Bischofsee) liczyły 24 gospodarstwa domowe i 201 mieszkańców. Na terenie wioski znajdowała się budka przydrożna, na której pobierano opłatę za korzystanie z drogi i wiatraka.

W 1856 r. Nowy Lubusz (Neu Lebus) liczył 23 gospodarstwa domowe, 30 zabudowań gospodarczych i 200 korzystających z nich ludzi. Koloniści mieli własną szkołę, jednak na niedzielne nabożeństwa musieli się wybierać do pobliskiego Lubusza, pokonując naturalną przeszkodę w postaci Odry. Do Lebus należał też oficjalne folwark łąkowy w Nowym Lubuszu.

W 1864 r. Pławidło (Tirpitz) miało 3 duże gospodarstwa domowe liczące w sumie 43 mieszkańców.

Rybocice (Reipzig). W 1870 r. doszło do sprzedaży miejscowego młyna papieru, należącego od 1840 r. do braci Karla Augusta i Gottlieba Ludwiga Wuttigów (wcześniej do miasta Frankfurt nad Odrą). Nabywcą młyna został syn Gottlieba- Berthold. Ok. 1866 r. zrezygnowało z używania surowców tekstylnych, a zaczęto stosować włókna drzewne. To dało początek fabryce celulozy.

Ok. 1860 r. wzniesiono zachowany do dziś budynek stajenny dawnego folwarku w Rybocicach. W 1870 r. wspomniany Berthold Wuttig wyzbył się swojej fabryki na rzecz Guido Baerwaldta oraz Kurta Steinberga (wg innych źródeł Steinbocka). Od 1873 r. wieś znajdowała się już w powiecie zachodniotorzymskim. W 1874 r. w Chojnie został odlany trzeci dzwon rybocickiego kościoła (2 wcześniejsze powstały w 1838 r. we Frankfurcie).

W 1885 r. Kurt Steinberg (Steinbock) zrezygnował ze swoich udziałów w rybocickiej fabryce. W międzyczasie Guido Baerwaldt zmodernizował młyn i rozbudował go do rozmiarów fabryki, wyposażając w maszynę parową, pulper oraz tartak. W ten sposób z malutkiej papierni powstała fabryka papieru z prawdziwego zdarzenia.

Świecko (Schwetig). W 1852 r. przedstawiciele rodziny Mattig przestali pełnić urząd sołtysa lennego (tak było z krótkimi przerwami od 1763 r.). Na przestrzeni lat pozycja urzędu coraz bardziej słabła, co było zauważalne także w  Drzecinie, innej wiosce należącej do Frankfurtu. Wielki pożar, który wybuchł 13 czerwca 1855 r., strawił w Świecku 20 domów, 16 stodół, 31 stajni i 3 szopy. Od 1873 r. wieś znajdowała się w powiecie zachodniotorzymskim.

W ratuszu miejskim Ośna Lubuskieo mieści się obecnie Muzeum Ziemi Torzymskiej. Wszyscy chętni mogą zdobyć tam dodatkowe informacje na temat historii wiosek z dawnych powiatów torzymskiego i zachodniotorzymskiego. Więcej na stronie: http://www.osno.pl/content.php?cms_id=47&lang=pl&p=p10

Przy pisaniu artykułu wykorzystano źródła t.j. m.in.:
  • Akta Muzeum Viadriny we Frankfurcie nad Odrą.
  • Kalweit, Manfred: Die Frankfurter Ratsdörfer östlich der Oder, w: Historischer Verein zu Frankfurt (Oder), zeszyt 2/1997, s. 2-26. 
  • Preiss, S./ Hengelhaupt, U./ Groblica, S./ Wille, A./ Oramus, D.: Słubice – historia – topografia – rozwój (Geschichte – Topografie - Entwicklung), Słubice 2003.
  • Smoczyk, M./ Wardyn, E./ Utracki, D: Polskie i niemieckie geograficzne nazwy własne z terenu dawnego powiatu zachodniotorzymskiego. Polnische und deutsche geographische Eigennamen aus dem ehemaligen Kreis Weststernberg (Lebuser Land), 2005. Licencja GNU FDL.
  • serwis internetowy www.franfkurt-oder.de
  • serwis internetowy www.verwaltungsgeschichte.de
Spodobał Ci się artykuł? Daj lajka i udostępnij dalej. Dziękujemy :)

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.