Luty to już tradycyjnie miesiąc, w którym wspomina się masowe zsyłki Polaków na Sybir (1940) oraz rozkaz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową (1942). Kim byli łagiernicy, którzy należeli do Armii Krajowej, a w wolnej już Polsce spoczęli na cmentarzu komunalnym w Słubicach?

Julian Hryniewiecki

Urodził się 10 listopada 1926 r. w kolonii Wojdziewicze, pow. Wołkowysk, woj. białostockie (obecnie na Białorusi) jako syn Pawła Hryniewieckiego (1887-1961) i Bronisławy z domu Ochrymowicz (1896-1944).

Został odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1975), Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem Armii Krajowej. Pozostałe odznaczenia widać na jego zdjęciu nagrobnym (tzw. medalionie).

Wywód genealogiczny:

• miał trzech braci – Mariana (ur. 17.12.1930), śp. Zbigniewa (ur. 01.06.1939, również łagiernika z AK) i śp. Wacława oraz dwie siostry - śp. Sewerynę Wieliczko (ur. 1922) oraz nieznaną z imienia siostrę, po mężu Pasiuk;
• jego ojciec Paweł Hryniewiecki urodził się w Wojdziewiczach, był synem Piotra i Katarzyny z domu Kluka, zmarł w sołectwie Dunowo, gmina Świeszyno, pochowany w Świeszynie (Zachodniopomorskie);
• jego matka Bronisława Hryniewiecka urodziła się w Ławrach, była córką Albina Ochrymowicza i Zofii z domu Malczewskiej, zmarła w Wojdziewiczach, została pochowana w Rogoźnicy.

W 1944 r. aresztowany i przez 2 tygodnie przetrzymywany na terenie sowieckiego aresztu w Grodnie. W styczniu 1945 r. znalazł się w transporcie więziennym do Magnitogorska na Uralu, jednak z powodzeniem podjął się ucieczki z transportu.

Tego samego miesiąca został zaprzysiężony przez komendanta grupy AK „Reduta” Michała Kaleszczuka. Tym samym stał się szeregowym Armii Krajowej w Obwodzie Wołkowysk Okręgu Białostockiego AK.

23 października 1946 r. aresztowany przez NKWD w kolonii Ławry (obecnie na Białorusi) za swoją przeszłość w Armii Krajowej. 9 stycznia 1947 r. Wojenny Trybunał MSW Obwodu Grodzieńskiego Białoruskiej SSR skazał go na 10 lat łagrów, 5 lat pozbawienia praw obywatelskich i konfiskatę mienia.

Według serwisu Bohaterowieniepodleglej.pl przebywał w następujących łagrach:

• 02.04.1947-1950 r. – obwód Nowosybirsk – łagry: Jaja – cieśla, Kuziel – wyrąb lasu, Mszałowo – stolarz, Nowy Świat – cieśla;
• 1950-53 r. – Karaganda, Czurbaj Nura – kamieniołom;
• 07.1953-1955 r. – obwód omski, Dolinskoje Pocztowoje Oddzielenije – murarz.

17 kwietnia 1957 r. powrócił do kraju. Trafił do Dunowa w województwie koszalińskim i podjął tam pracę jako cieśla (stolarz). Później zamieszkał w Słubicach.

Jego życiorys przechowuje m.in. Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej, powołane w 2001 r. i współprowadzone przez wiceprezes Weronikę Sebastianowicz, honorową obywatelkę Słubic.

Zmarł 6 stycznia 1999 r. i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Słubicach w sektorze 16, rząd 4, miejsce 9. W tym samym grobowcu spoczywa żona weterana Ludmiła Hryniewiecka (1924-2012).

Nagrobek jest zachowany w bardzo dobrym stanie, barwy ciemnoszarej, rodzaj kamienia nieznany, prawdopodobnie granit. Płyta główna pozioma z kamiennym wazonem na kwiaty. Płyta pionowa inskrypcyjna o wykończeniu falowanym frezowanym z krzyżem i figurą Jezusa ukrzyżowanego.

Jadwiga Pawlukowska (z domu Grzesiak)

Urodziła się 8 sierpnia 1927 r. w Maciukach, pow. Wołożyn, woj. nowogródzkie (obecnie na Białorusi) jako córka Stanisława i Barbary z domu Stańczyk.

Była łączniczką Armii Krajowej pomiędzy poszczególnymi placówkami Obwodu Wołożyn. Została zaprzysiężona w rodzinnych Maciukach przez komendanta placówki Żytomskiego ps. „Kłoda” z 6 batalionu kpt. Stanisława Dedelisa ps. „Pal” (1906-1980) w 77 Pułku Piechoty AK.

29 stycznia 1945 r. podczas walk z NKWD w okolicach wsi Rowiny gm. Korelicz, pow. Nowogródek została aresztowana przez Sowietów pod zarzutem „zdrada Ojczyzny” na podstawie Kodeksu Karnego Białoruskiej SRR i osadzona w areszcie w Baranowiczach.

Podczas pokazowego procesu 24-25 lipca 1945 r. została skazana na 10 lat łagrów i 5 lat pozbawienia praw obywatelskich.

Według biogramu w serwisie Bohaterowieniepodleglej.pl przebywała w miejscach, tj.: Wołogda, rej. Wieliki Ustiug – „lesopował”; 17.12.1945-15.08.1947 r. – Czelabińsk 40 – szwalnia i Gorstroj.; Norylsk – Gorstroj; Nowo Czunka – obóz karny za bunt w Norylsku; Mordowska ASSR, Jawas – sowchoz.

W listopadzie 1954 r. została zwolniona z łagrów i skierowana do zbioru zboża w posiołku Maślejewo, rejon Dzierżyńsk w oblaści Niżnyj Nowogorod.

2 maja 1959 r. wróciła do kraju, do Słubic, gdzie podjęła pracę jako szwaczka, prawdopodobnie w nowo powstałych Zakładach Przemysłu Odzieżowego „Komes”.

Zmarła 24 listopada 2018 r. Została pochowana na cmentarzu komunalnym w Słubicach w sektorze 6, rząd 6, miejsce 9. W tym samym grobowcu spoczywa jeszcze jej matka Barbara Grzesiak z domu Stańczyk (1894-1974).

---

Opracował: Roland Semik

Źródła:

• serwis Bohaterowieniepodleglej.pl, projekt Fundacji Pomocy i Więzi Polskiej "Kresy RP"
• wyszukiwarka grobów cmentarza komunalnego w Słubicach (https://slubice.grobonet.com/)
• archiwum prywatne Rolanda Semika

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.