Ważna postać w środowisku słubickich kombatantów i społeczników... Jak to się stało, że z pogranicza polsko-czechosłowackiego po perypetiach wojennych trafił wprost na pogranicze polsko-niemieckie? I czym właściwie zapisał się w historii Słubic?

Młodość i II wojna światowa

Karol Cymorek urodził się 15 listopada 1916 r. w Kojkowicach (obecnie część Trzyńca w Republice Czeskiej) jako syn Pawła i Zuzanny z domu Płoszków.

W 1936 r. ukończył Technikum Mechaniczne Huty i rozpoczął pracę jako mechanik-monter w Hucie Trzyniec. Od 15 września 1938 r. do 10 marca 1939 r. pełnił służbę ochotniczą jako łącznik grupy operacyjnej w składzie 4 Pułku Strzelców Podhalańskich. Wziął udział w akcji zajmowania przez Polskę Zaolzia, po czym w stopniu plutonowego został przeniesiony do rezerwy.

Podczas wojny obronnej 1939 r. Cymorek walczył w składzie 21 Dywizji Piechoty Górskiej pod dowództwem gen. bryg. Józefa Kustronia. Wskutek mobilizacji powszechnej znowu trafił do 4 PSP pod dowództwem ppłk. dypl. Bronisława Warzyboka. 13 września pod Sandomierzem został raniony w obie ręce i trafił do szpitala polowego w Kowlu. Stamtąd zwolniono go dopiero 27 września. Więcej o szlaku bojowym 4 PSP można się dowiedzieć m.in. w Muzeum 4 PSP z siedzibą przy ul. Frysztackiej 2 w Cieszynie.

Lata 1940-1944 Cymorek spędził w Tuszewiczach, na terenie Białoruskiej SRR. Do 1939 r. wieś leżała w granicach Polski, w gminie Szydłowicze, powiat słonimski, województwo nowogródzkie. Obecnie to terytorium Białorusi, obwód grodzieński. Nie jest do końca jasne, w jakich okolicznościach został zesłany na Syberię.

15 maja 1944 r. w Irkucku decyzją miejscowego wojenkomatu, czyli sowieckiej komisji poborowej, został zmobilizowany do Armii Czerwonej. W Muromie nad Oką Cymorek trafił do JW 84008. Brał udział w walkach o Lublin i został skierowany na Majdanek. 1 października 1944 r. trafił bowiem do tzw. „ludowego” Wojska Polskiego, do 5 samodzielnego batalionu ochrony sztabu. Do zakończenia wojny pełnił tam służbę jako łącznik i dowódca drużyny. W styczniu 1945 r. wziął udział w Defiladzie Zwycięstwa z okazji „wyzwolenia” Warszawy. Przedzierał się na motorze w kierunku Szczecina i Eberswalde. 30 kwietnia 1945 r. uzyskał awans na stopień wachmistrza (sierżanta) i nominację na łącznika sztabu. 2 maja 1945 r. dotarł do Berlina.

Przyjazd na Ziemię Lubuską

5 grudnia 1945 r. został szefem kancelarii 5 samodzielnego batalionu ochrony, a także uzyskał stopień oficerski. Jego demobilizacja nastąpiła na mocy rozkazu z 6 lutego 1946 r., wydanego przez Ministra Obrony Narodowej Michała Roli-Żymierskiego. Jak to się stało, że trafił na Ziemię Lubuską?

Tuż po zdemobilizowaniu został skierowany z Wrocławia do Kapitanatu Portu w Nowej Soli, gdzie objął funkcję kapitana portu. Nowa praca musiała być sporym wyzwaniem, gdyż żeglugę na Odrze wciąż uniemożliwiały liczne zniszczenia wojenne, tj. wysadzone w powietrze mosty, zatopione czołgi, wraki statków i inne. Ze względu na strategiczne położenie rzeki niezbędna była też ścisła współpraca z Wojskami Ochrony Pogranicza.

Cymorek rozpoczął karierę na szczeblu wojewódzkim. Został zastępcą Dyrektora ds. technicznych (1954-1958), wreszcie Inspektorem ds. Żeglugi na rzekach Odrze i Warcie (1958-1959). W międzyczasie ukończył Zaoczne Studiów Ekonomiki Przemysłu w Katowicach (1958), a temat jego pracy dyplomowej brzmiał: „Plon pracy rejonu dróg wodnych dotyczący utrzymania gwarantowanych głębokości transportu na rzece Odrze”.

Okres słubicki

Praca zawodowa Cymorka zakończyła się praktycznie wraz z pogorszeniem się jego stanu zdrowia. W 1959 r. Wojewódzka Komisja Zdrowia w Zielonej Górze przyznała Cymorkowi II-gą grupę inwalidzką. Na tej podstawie otrzymał on także rentę oraz mieszkanie przy Rejonie Dróg Wodnych w Słubicach. Wraz z żoną Eugenią i dwójką dzieci opuścił Gorzów Wielkopolski i przyjechał do Słubic, gdzie mieszkał już aż do śmierci.

Jego nazwisko pojawia się na wielu archiwalnych dokumentach, wytworzonych w powojennym okresie historii Słubic. W latach 1963-1968 członek Powiatowej Komisji Zaopatrzenia Ludności, 1966-1975 sekretarz Powiatowego Komitetu FJN w Słubicach, wreszcie 1975-1984 sekretarz Miejsko-Gminnego Komitetu FJN w Słubicach. Od 1969 r. radny Miejskiej Rady Narodowej (MRN), w latach 1978-1984 dodatkowo wiceprzewodniczący Komisji Ładu, Porządku i Bezpieczeństwa. Przez cały ten czas pozostawał bezpartyjny.

Sekretarz Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Koła NOT przy RDW w Słubicach. 1964-1976 prezes Polskiego Związku Wędkarskiego Koło w Słubicach, trzykrotny delegat na zjazdy okręgowe PZW w Zielonej Górze (1970, 1973, 1976), a 26 kwietnia 1970 r. uczestnik XIX Krajowego Zjazdu PZW w Warszawie. Przez wiele lat aktywnie działał w Powiatowym Zarządzie Oddziału ZBoWiD w Słubicach. Sekretarz Zarządu przez okres 2 kadencji (1967-1975) i członek Komisji Historyczno-Młodzieżowej słubickiego ZBoWiD. W dniach 8-9 maja 1974 r. delegat na V Zjazd ZBoWiD w Warszawie.



Często zabierał głos na tematy historyczne. 30 grudnia 1975 r. referował genezę herbu Słubic. Abstrahując już od „nowomowy partyjnej”, nierzadko obecnej w jego publikacjach, bez wątpienia merytoryczna treść jego tekstów stanowi obecnie nieocenione źródło wiedzy na temat dziejów miasta. Publikował na łamach „Echa Słubickiego”, czyli organu prasowego Rady Miejsko-Gminnej PRON w Słubicach, wcześniej PK FJN. W lipcu 1984 r. w obszernym artykule pt. „Śladem dokumentów” przybliżył on słubiczanom ideę Izby Pamięci Narodowej, która powstała w pomieszczeniach BPMiG. Izba dała początek dzisiejszemu Działowi Regionalnemu, a jednym z jej współorganizatorów był właśnie Cymorek.

25 września 1987 r. dokonano wyboru władz Towarzystwa Miłośników Ziemi Słubickiej, powstałego na bazie Słubickiego Towarzystwa Kultury. Karola Cymorka wybrano prezesem TMZS, zaś pozostałymi członkami zarządu zostali: wiceprezes Jan Bukalski i sekretarz Jan Muzyka, a także w randze członków zwyczajnych zarządu Maria Chilińska, Halina Miszczak, Andrzej Muszyński oraz Krzysztof Babij.

Karol Cymorek zmarł 26 grudnia 1989 r. w wieku 73 lat. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Słubicach, przy alejce nazywanej niegdyś Aleją Zasłużonych. Wśród jego licznych odznaczeń wymienić można m.in. Medal za Warszawę (1946), Medal za Odrę, Nysę i Bałtyk (1946), Medal za Berlin (1968), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1969), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1980) oraz Medal Rodła (1988).



Śmierć Cymorka zbiegła się z istotnymi zmianami ustrojowymi w całym państwie. Zaledwie 3 dni później Sejm kontraktowy znowelizował Konstytucję. Zmienił nazwę państwa z Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na Rzeczpospolitą Polską, przywrócił koronę w herbie państwowym oraz zrezygnował z artykułowania w ustawie zasadniczej przewodniej siły partii i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim.

Wdowa po Karolu Cymorku zmarła 31 października 2007 r. w wieku 81 lat. Została pochowana na cmentarzu komunalnym w Słubicach, tuż obok swojego męża.

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.