Zeaksantyna to naturalny przeciwutleniacz, który odgrywa kluczową rolę w ochronie naszych oczu. Znajduje się głównie w siatkówce i plamce żółtej, gdzie działa jak tarcza, chroniąc wzrok przed szkodliwym działaniem promieni UV i niebieskiego światła. Ale dlaczego jest tak istotna i jak możemy wspierać jej obecność w organizmie?
Czym jest zeaksantyna i gdzie się znajduje?
Zeaksantyna to naturalny związek należący do grupy karotenoidów, które są odpowiedzialne za intensywne barwy wielu owoców i warzyw. Ten specyficzny karotenoidu występuje przede wszystkim w siatkówce oka, dokładnie w jej centralnej części, zwanej plamką żółtą. Już sama nazwa wskazuje na charakterystyczne zabarwienie tej strefy, które jest efektem obecności zeaksantyny i luteiny - innego ważnego karotenoidu.
Plamka żółta to niewielki obszar siatkówki, który jednak ma kluczowe znaczenie dla naszego widzenia. To właśnie tam skupia się nasz wzrok podczas patrzenia na dany obiekt, a duża koncentracja czopków – receptorów odpowiedzialnych za ostre widzenie i rozróżnianie barw – sprawia, że obraz jest wyraźny i szczegółowy. Zeaksantyna stanowi swego rodzaju "ochronny filtr", który chroni te delikatne struktury przed szkodliwym promieniowaniem, utleniaczami i innymi czynnikami mogącymi powodować uszkodzenia.
Jak działa zeaksantyna?
Rola zeaksantyny w procesie widzenia jest niezwykle istotna. Przede wszystkim, ten karotenoid pochłania część niebieskiego światła, ograniczając jego docieranie do siatkówki. Dlaczego jest to takie ważne? Otóż promieniowanie o niskiej długości fali, do którego należy właśnie niebieska część widma, może być bardzo szkodliwe dla tkanek oka. Powoduje ono utlenianie i uszkodzenie struktur komórkowych, przyczyniając się do rozwoju takich chorób, jak zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem.
Poza tą ochronną funkcją, zeaksantyna również neutralizuje wolne rodniki tlenowe, które powstają w procesach metabolicznych zachodzących w komórkach siatkówki. Są to niezwykle reaktywne cząsteczki, mogące uszkadzać białka, lipidy i kwasy nukleinowe, co może prowadzić do apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórek. Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym, zeaksantyna niejako "wyłapuje" te groźne związki i uniemożliwia ich destrukcyjne działanie.
Niedobór zeaksantyny – konsekwencje dla wzroku
Niestety, ludzki organizm nie potrafi samodzielnie syntetyzować zeaksantyny, dlatego musimy dostarczać ją wraz z pożywieniem. Niedobór tego cennego związku w diecie może mieć poważne konsekwencje dla naszego wzroku. Wiele badań wykazało, że osoby z niskim stężeniem zeaksantyny w plamce żółtej są bardziej narażone na rozwój zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem (AMD).
AMD to postępująca i nieodwracalna choroba oczu, która prowadzi do utraty centralnego pola widzenia. Początkowo objawy są nieznaczne, jednak z czasem postępująca degeneracja plamki żółtej powoduje coraz większe zaburzenia widzenia, aż do całkowitej ślepoty w centrum pola widzenia. Choroba ta dotyka przede wszystkim osoby starsze, ale ryzyko jej wystąpienia zwiększa się znacząco w przypadku niedoboru zeaksantyny.
Poza AMD, niedobór tego kluczowego karotenoidu może również zwiększać ryzyko wystąpienia innych schorzeń oczu, takich jak zaćma czy zwyrodnienie siatkówki związane z cukrzycą. Dlatego tak ważne jest, aby zadbać o odpowiednie spożycie zeaksantyny, co może znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju tych groźnych chorób.
Skąd pozyskać zeaksantynę?
Zeaksantyna występuje naturalnie w wielu produktach spożywczych, szczególnie bogatym jej źródłem są warzywa i owoce o intensywnych, żółtych, pomarańczowych i czerwonych barwach. Wśród nich wyróżnić można:
- Kukurydzę – zarówno żółte ziarna, jak i liście
- Dynię i jej pestki
- Paprykę
- Pomidory
- Żółtko jajka
- Szpinak i jarmuż
- Pomarańcze i mandarynki
Jednak, aby w pełni zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na ten cenny związek, czasami konieczne są dodatkowe działania. Dostępne są suplementy na wzrok zawierające zeaksantynę w formie łatwiej przyswajalnej, które mogą skutecznie uzupełnić jej niedobory w diecie.
[artykuł partnerski]
