5 czerwca b.r. przypada dokładnie 125. rocznica otwarcia wieży Kleista w przedwojennych Słubicach, wówczas na prawobrzeżnym, a zarazem największym przedmieściu Frankfurtu nad Odrą – Dammvorstadt.


Okoliczności powstania wieży Kleista

Ewald Christian von Kleist (1715-1759) był najsłynniejszą ofiarą bitwy pod Kunowicami w sierpniu 1759 r., czyli największego starcia zbrojnego w historii ziem dzisiejszego powiatu słubickiego i największej porażki króla Fryderyka II Wielkiego podczas wojny siedmioletniej.

Pierwotnym inicjatorem zbudowania wieży widokowej ku jego czci był Adolf Jahn, skarbnik Związku Upiększania Miasta (Verschönerungsverein) podczas zebrania członków zarządu w dniu 2 kwietnia 1884 r. Zastanawiano się wówczas jak można uczcić postać Kleista w kontekście nadchodzącej 125. rocznicy bitwy pod Kunowicami.

Oficjalny pomysł wzniesienia obiektu zgłosił potem sam przewodniczący tegoż stowarzyszenia, późniejszy miejski radca budowlany (Stadtbaurat) Heinrich Malcomeß żyjący w latach 1836–1900. Projekt nabrał rumieńców dopiero w 1891 r., po tym jak miasto wyznaczyło najwyższy punkt prawobrzeżnego przedmieścia 60 metrów n.p.m.

Heinrich Malcomeß przedstawił swoje pierwsze szkice obiektu, który pierwotnie miał być wysoki na 15 metrów. Wszyscy mieszkańcy mogli zapoznać się z rysunkami oglądając je w witrynie księgarni B. Waldmanna. Miejski radca budowlany Winter rozpoczął zbiórkę pieniędzy i rozbudował projekt do 21 metrów, zachowując styl historyzmu.

Prace budowlane ruszyły 17 sierpnia 1891 r., jednak środki zbierane przez dwóch wolontariuszy były wciąż niewystarczające. Na początku 1892 r. budowa została wstrzymana, a masową zbiórkę funduszy rozpropagowała lokalna gazeta „Frankfurter Oder-Zeitung“. Akcję nazwano „kula śnieżna dla wieży Kleista“, a polegała ona na zbiórce pieniędzy w systemie łańcuszkowym (każdy darczyńca zachęcał dwóch kolejnych). Oficjalne otwarcie obiektu nastapiło w niedzielę Zesłania Ducha Świętego 5 czerwca 1892 r. w obecności premiera rejencji frankfurckiej Jesco von Puttkamera i nadburmistrza Hermanna von Kemnitza. Pierwszego dnia było 200, a już następnego 300 gości!

Czworoboczna wieża zwieńczona narożnymi wypustkami szybko stała się charakterystyczną wizytówką miasta. U jej podnóża znalazła się Restauracja Wzgórza Kleista, a przed nim - stoliki kawiarniane i drewniana huśtawka dla dzieci. Po pokonaniu 99 stopni można było podziwiać Frankfurt z platformy widokowej zawieszonej na wysokości 20 m. Restauracja nie była czynna codziennie, jej otwarcie dla gości sygnalizowano łopoczącą na szczycie i widoczną z daleka flagą. W 1931 r. nastąpiło podłączenie wieży do publicznej sieci elektrycznej (wodę dostarczano z pobliskiej studni).

20 lutego 1945 r. została wysadzona w powietrze przez wycofujących się na zachód Niemców.

Projekty budowlane nowej wieży Kleista

Od 1999 r. zaczęło się publicznie mówić o pomysłach odbudowy wieży Kleista. Na wniosek Rolanda Totzauera ze stowarzyszenia rowerowego ADFC nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą Wolfgang Pohl oraz burmistrz Słubic Stanisław Ciecierski zastanawiali się nad realizacją projektu z okazji nadchodzącego jubileuszu 750. rocznicy lokacji miasta i w ramach projektu Ogród Europejski 2003. Do odbudowy jednak wtedy nie doszło.

W 2005 r. w jednym z biur architektonicznych w Zielonej Górze został wykonany projekt zewnętrznego wyglądu nowej wieży, ściśle wzorowany na tej przedwojennej, a w 2008 r. radni Rady Miejskiej w Słubicach podjęli uchwałę intencyjną w sprawie odbudowy wieży Kleista.



Gmina Słubice dwukrotnie wyłaniała projekt budowlany nowego obiektu, za każdym razem w innym, bardziej nowoczesnym wydaniu. W przetargu nieograniczonym z 2014 r. spłynęły 23 oferty, z których wyłoniono najtańszy projekt o wartości 41 280 zł autorstwa architekta Adama Mizerskiego, projektanta m.in. bazaru „Pod Dębami“ przy stadionie w Słubicach. W 2016 r., tym razem w trybie bezprzetargowym, gmina Słubice zakupiła kolejny projekt budowlany od architekta Łukasza Biernackiego. ZOBACZ WIZUALIZACJE

Odbudowa wieży planowana jest w ramach szerszego projektu transgranicznego realizowanego wspólnie przez Słubice i Frankfurt. Wieża Kleista pełni w nim rolę jednego z elementów marketingu turystycznego obu miast.

---
Roland Semik
Społeczny opiekun zabytków powiatu słubickiego
Towarzystwo Historyczne we Frankfurcie nad Odrą

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.