W mijającym roku miała miejsca rozbiórka ponad 80-letniego budynku mieszkalnego przy ul. Drzymały 11 w Słubicach. Przy okazji prac odnaleziono stare gazety, wówczas powszechnie stosowane do uszczelniania domów... Zobaczcie, o czym pisała lokalna prasa w 1940 roku. 

W tym przypadku chodzi o gazetę codzienną „Frankfurter Oder-Zeitung”, poprzedniczkę dzisiejszej „Märkische Oderzeitung”. Odnalezione egzemplarze pochodzą z okresu od maja do września 1940. 

Fragmenty miejscowej prasy zawierają oczywiście informacje ogólnokrajowe, trochę wojennej propagandy, ale i np. repertuar kina „Filmpalast Friedrichstraße” (działającego potem jako kino „Piast”), Domu Strzeleckiego (obecnie kościół NMP Królowej Polski), ogłoszenia reklamowe niektórych przedsiębiorstw prawobrzeżnego przedmieścia Dammvorstadt, czy nekrologi dotyczące mieszkańców pochowanych na Dammvorstadt-Friedhof, istniejącym nadal jako cmentarz komunalny w Słubicach.

Poznajemy numery telefonów stacjonarnych miejscowych przedsiębiorców, godziny i tytuły seansów filmowych albo tematykę wydarzeń w klubokawiarni, mieszczącej się niegdyś w budynku dzisiejszego kościoła.

Jak się okazuję, w ciągu tygodnia seanse filmowe odbywały się dwukrotnie (o godz. 18:00 i 20:30), zaś w niedzielę tylko raz o godz. 15:30. Same zaproszenia do kina ukazywały się w charakterystycznej ramce, nawiązującej kształtem do bryły budynku frontowego kina.

A oto niektóre przykłady...

Wtorek 27 sierpnia 1940 r.

• Informacja o nalocie alianckim na Frankfurt nad Odrą w nocy z soboty na niedzielę 25/26 sierpnia.
• Zaproszenie na austriacki film „Premiere” z 1937 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). Nr telefonu 4716. Seans o godz. 18:00 i 20:30.
• Ogłoszenie reklamowe: starszy mechanik samochodowy przy Leopoldstraße 21 szuka przedstawicielstwa Forda. Nr telefonu 3506. (strona 8).

Środa 28 sierpnia 1940 r.

• Dowiadujemy się, że na placu Bahnhofsvorplatz przed dworcem kolejowym we Frankfurcie nad Odrą wznosił się pomnik Hansa Dominika (1870-1910), niemieckiego oficera w Kamerunie.
• Zaproszenie na austriacki film „Premiere” z 1937 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). Seanse o godz. 18:00 i 20:30.
• Ogłoszenie reklamowe: Carl Schleicher handel wymienny przy Große Fruchtstraße 2-5 (obecnie ul. Żeromskiego w Słubicach) „kupi każdą ilość żelaza, metali, łachmanów, papieru, makulaturę, stare pojazdy osobowe i ciężarowe”. Nr telefonu 2132. (strona 8).
• Ogłoszenie reklamowe: Willi Metzke przy Roßmarkt 2 (obecnie Plac Przyjaźni 3, legendarna restauracja „Odra”, obecnie pod nową nazwą „La Vie Est Belle”).

Zakład z ramami na obrazy i zdjęcia, prowadzony przez Willego Metzke w kamienicy przy Roßmarkt 2 (obecnie Plac Przyjaźni 3). Jednocześnie Willi Metzke kierował stowarzyszeniem regionalnym Bezirksverein Dammvorstadt. 

Czwartek 29 sierpnia 1940 r.

• Zaproszenie na film komediowy „Der ungetreue Eckehart” z 1939/1940 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). Jak reklamują producent i dystrybutor, to „film, który wyzwala salwy śmiechu”. Reżyseria: Hubert Marischka (1882-1959). Wystąpili, m.in.: Hans Moser (1880-1964), Rudi Godden (1907-1941), Theo Lingen (1903-1978), Lucie Englisch (1902-1965). Seanse o godz. 18:00 i 20:30.
• Ogłoszenie reklamowe: Restaurant „Scheiblersee” przy Reppener Chaussee (obecnie okolice jeziora Sułek na południe od szosy Nowe Biskupice - Gajec), zaprasza restaurator nazwiskiem Ränicke wraz z żoną. Oboje zachęcają, że mimo trwania wojny restauracja czynna jest także w każdą sobotę i niedzielę.
• Zaproszenie do Somu Strzeleckiego (niem. Schützenhaus) przy Crossener Straße, obecnie ul. 1 Maja 31 na wieczór kawowy w niedzielę 1 września o godz. 15:30.

Gazeta „Frankfurter Oder-Zeitung” z 29 sierpnia 1940 r.

Sobota 31 sierpnia/ niedziela 1 września 1940 r.

• Komedia „Der ungetreue Eckehart” z 1939/1940 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). „Film, który wyzwala salwy śmiechu”. Reżyseria: Hubert Marischka (1882-1959). Wystąpili, m.in.: Hans Moser (1880-1964), Rudi Godden (1907-1941), Theo Lingen (1903-1978), Lucie Englisch (1902-1965). Seanse o godz. 18:00 i 20:30, w niedzielę o godz. 15:30.
• Nekrolog: mistrz piekarski Fritz Köhler – kolegę żegna stowarzyszenie regionalne Bezirksverein Dammvorstadt rezprezentowane przez przewodniczącego nazwiskiem Willi Metzke (strona 13).
• Ogłoszenie reklamowe: „Malerleitern Lindner”, przedsiębiorstwo sprzedające i wynajmujące drabiny do prac malarskich przy Prinzenufer 11 (obecnie ul. Nadodrzańska w Słubicach) (strona 14); właściciel biznesu Richard Lindner mieszkał na co dzień na lewym brzegu Odry przy Lebuser Mauerstr. 14c. Poza drabinami handlował również karoserią samochodową i sprzętem sportowym. Do zakładu można było dodzwonić się wybierając numer 3552.
• Ogłoszenie reklamowe: aptekarz Erhard Hampel informuje, że 1 kwietnia objał w dzierżawę Victoria-Apotheke przy Crossener Str. 1a (obecnie ul. Kościuszki 1 w Słubicach, teren Collegium Polonicum) (strona 14). W książce adresowej Frankfurtu nad Odrą na 1940 r. pod adresem Crossener Str. 1a jako administratorka apteki widnieje jeszcze niejaka T. Stöckel.
• Zaproszenie do Domu Strzeleckiego (niem. Schützenhaus) przy Crossener Straße, obecnie ul. 1 Maja 31 na wieczór „Kanonierzy grają dla Czerwonego Krzyża” (niem. Kanoniere spielen für das rote Kreuz), organizowany w piątek 6 września 1940 r. o godz. 19:30 przez rezerwowy odział artylerii ciężkiej (strona 14).

Gazeta "Frankfurter Oder-Zeitung" z 31 sierpnia/ 1 września 1940 r., strona 14.

Gazeta "Frankfurter Oder-Zeitung" z 31 sierpnia/ 1 września 1940 r., strona 14.

Gazeta „Frankfurter Oder-Zeitung” z 31 sierpnia/ 1 września 1940 r., strona 14.

Upamiętniony w nekrologu piekarz Fritz Köhler mieszkał i prowadził piekarnię przy Schützenstraße 58, od 1945 r. dom znajduje się pod adresem ul. Sienkiewicza 52. W latach 60. XX w. funkcjonował tam zakład naprawy odbiorników telefonicznych i radiowych, prowadzony przez Feliksa Motkowicza (1930-1992), pochowanego na cmentarzu komunalnym w Słubicach (sektor 15, rząd 1, nr grobu 37).

Teraz dawne wejście główne do budynku pozostaje zamurowane, a współczesna witryna z wejściem powstała wskutek wybicia części ściany frontowej w miejscu dwóch okien. Jeszcze do niedawna mieścił się tam gabinet weterynaryjny „Vetvision” lek. wet. Beaty Przybysz, a obecnie – salon urody „Beauty Hall”, prowadzony przez Viktorię Skoroplias...

Zdjęcie porównawcze domów przy ul. Sienkiewicza 52-53 w czasie ok. 1968 r. (fot. Eckard Reiß) oraz współcześnie 21 listopada 2022 r. (fot. Roland Semik).

Wtorek 10 września 1940 r.

• Zaproszenie na film „Golowin geht durch die Stadt” z 1940 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). Reżyseria: Robert A. Stemmle (1903-1974). Wystąpili, m.in.: Anneliese Uhlig (1918-2017), Carl Raddatz (1912-2004), Leo Slezak (1873-1946). (strona 12).

Gazeta "Frankfurter Oder-Zeitung" z 10 września 1940 r., strona 12.

Piątek 13 września 1940 r.

• Zaproszenie na film „Mutterliebe” z 1939 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). Reżyseria: Gustav Ucicky (1899-1961). Wystąpili, m.in.: Käthe Dorsch (1890-1957), Paul Hörbiger (1894-1981), Wolf Albach-Retty (1906-1967), Hans Holt (1909-2001). Seanse o godz. 18:00 i 20:30.
• Nekrolog sporządzony 10 września 1940 r.: kobieta handlu Martha Kanzius z domu Hentschel. Kochaną mamę, dobrą babcię, szwagierkę i ciocię opłakuje rodzina. Uroczystości pogrzebowe odbędą się w sobotę 14 września o godz. 13:30 w kaplicy Waldfriedhof (obecnie teren cmentarza komunalnego w Słubicach, na południowy wschód od kamiennego muru) (strona 7). Uwagę zwraca archaiczny zapis godziny „½ 2 Uhr”, teraz zapisuje się „13:30 Uhr”.

Gazeta "Frankfurter Oder-Zeitung" z 13 września 1940 r. i nekrolog Marthy Kanzius z domu Hentschel.

Sobota/ niedziela 14-15 września 1940 r.

• Zaproszenie na film „Mutterliebe” z 1939 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). Reżyseria: Gustav Ucicky (1899-1961). Wystąpili, m.in.: Käthe Dorsch (1890-1957), Paul Hörbiger (1894-1981), Wolf Albach-Retty (1906-1967), Hans Holt (1909-2001). Seanse o godz. 18:00 i 20:30, w niedziele o godz. 15:30.

Wtorek 17 września 1940 r.

• Zaproszenie na film „Der lustige Witwenball” z 1936 r. w kinie "Filmpalast Friedrichstraße" przy Friedrichstraße 8 (obecnie ul. Jedności Robotniczej 10 w Słubicach). Reżyseria: Alwin Elling (1897-1973). Wystąpili, m.in.: Ida Wüst (1884-1958), Paul Henckels (1885-1967), Rudolf Platte (1904-1984), Hans Richter (1919-2008). Seanse o godz. 18:00 i 20:30.

Za przekazanie archiwalnych gazet, a przez to inspirację do powstania artykułu dziękuję Wojciechowi Baranowskiemu.

Roland Semik

Społeczny opiekun zabytków powiatu słubickiego

Towarzystwo Historyczne we Frankfurcie nad Odrą

Chcesz dodać komentarz do artykułu? Zaloguj się lub zarejestruj swoje konto na portalu.