Historię Kunowic upamiętniało bądź nadal upamiętnia kilka ciekawych monumentów m.in. nieistniejący już pomnik ku czci Fryderyka Wielkiego oraz pomnik Czołg Zwycięski przy głównej drodze przebiegającej przez wioskę...
Na temat pamiątkowego kamienia poświęconego Ewaldowi Christianowi von Kleistowi (1715-1759), miałem już okazję pisać w sierpniu b.r. m.in. na łamach internetowego wydania „Gazety Lubuskiej”. Tym razem napiszę więc o dwóch innych, równie interesujących przykładach...
W niedzielę 22 sierpnia 1909 r., z okazji 150. rocznicy bitwy pod Kunowicami, na tzw. Krowim Wzgórzu (niem. Mühlenberg) odsłonięto pomnik upamiętniający ocalenie króla Prus Fryderyka Wielkiego podczas wielkiego starcia z 1759 r. Można przypuszczać, że w specjalnej ceremonii wziął udział ówczesny nadburmistrz Frankfurtu nad Odrą W.E. Georg Richter. Charakterystyczna budowla w kształcie piramidy została wzniesiona z polnych kamieni i ogrodzona skromnym płotem. Na jej głównej ścianie znalazła się płaskorzeźba ukazująca jedną z bitewnych scen, zaś pod płaskorzeźbą – tabliczka z prostą, czarną inskrypcją: „Hier weilte/ Friedrich der Grosse/ während der Schlacht/ am 12.8.1759.” (pol. Tutaj przebywał/ Fryderyk Wielki/ podczas bitwy/ dnia 12.8.1759.).
Zwieńczeniem pomnika był pruski orzeł z rozpostartymi, skierowanymi do dołu skrzydłami, dziobem zwróconym w prawą stronę i łbem bez królewskiej korony.
Monument ten został wzniesiony z inicjatywy powołanego w 1860 r. Towarzystwa Historycznego we Frankfurcie nad Odrą (der Historische Verein für Heimatkunde zu Frankfurt) oraz śląskiego rodu szlacheckiego von Prittwitz und Gaffron, pieczętującego się pierwotnie polskim herbem Wczele.
Inicjatywa tej właśnie rodziny nie była przypadkowa. Podczas bitwy pod Kunowicami osaczonemu królowi przybył mianowicie z pomocą szwadron 33-letniego rotmistrza Joachima Bernharda von Prittwitza (1726-1793), właściciela licznych dóbr ziemskich w powiecie Lebus. Przedstawiciele rodziny von Prittwitz dowodzili potem wieloma pruskimi pułkami:
- 1 Pułkiem Piechoty Gwardii z Poczdamu (1828);
- 6 Pułkiem Grenadierów im. Kleista von Nollendorfa z Poznania (1890, 1896);
- 10 Pułkiem Grenadierów Fryderyka II Wielkiego (2 Śląskim) z Wrocławia (1880);
- 76 Pułkiem Piechoty Hamburg (2 Hanzeatyckim) z Hamburga (1890);
- 9 Pułkiem Dragonów (1 Hanowerskim) (1886).
Inne wydarzenie, mianowicie pancerną batalię z początku lutego 1945 r., upamiętnia pomnik o nazwie Czołg Zwycięski. Na portalu www.ziemialubuska.pl pod hasłem „Kunowice” błędnie napisano „(...) postawiono w 1945 r. pomnik-czołg z tablicą pamiątkową”.
Pierwotnie w tym miejscu (w miejscu dawnego cmentarza wiejskiego) nie znajdował się bowiem czołg a działo samobieżne SU-85 (ros. СУ-85). Działo samobieżne czołgiem nie jest, a jedynie może zostać umieszczone na czołgowym podwoziu. Do ogrodzenia wspomnianego działa wykorzystano fragment ogrodzenia cmentarza żydowskiego w Słubicach, zdemontowany przez niemieckich mieszkańców podsłubickiej wioski, osadzony na niskich betonowych słupkach.
Dopiero w latach 90.-tych ubiegłego wieku działo zastąpiono czołgiem. Po obu bokach wieży widać namalowany białą farbą numer taktyczny pojazdu t.j. 487. Tuż przed pancerzem czołowym maszyny znajduje się pamiątkowa tablica z napisami w cyrylicy, o treści podobnej do treści innych tego typu tablic w Polsce („Sława bohaterom...” itp). Poniżej zostały wymienione nazwiska żołnierzy radzieckich poległych w walkach o Kunowice (oryg. „Kuniersdorf”) 3 lutego 1945 r.
Bez wątpienia Kunowice są historyczną perełką regionu, dlatego w interesie lokalnych władz jest promowanie tego miejsca i propagowanie wiedzy jego temat. Dzięki temu ta perełka historyczna ma szansę stać się i perełką turystyczną z prawdziwego zdarzenia. A o to starać się warto, bo rozwój turystyki gwarantuje dodatkowe zyski dla gminy i jej mieszkańców.
Roland Semik.
Przy pisaniu artykułu wykorzystano źródła t.j. m.in.:
- Akta Muzeum Viadriny we Frankfurcie nad Odrą.
- Buwert, Wolfgang, Die Schlacht bei Kunersdorf – Einige Bemerkungen zur Darstellung und Wahrnehmung im Jahre 2009, w: Historischer Verein zu Frankfurt (Oder), Heft 2/2009, s. 2-4;
- Jaeschke, Gerhard/ Schieche, Manfred: Ziebingen und Umgebung- der wendische Winkel im Sternberger Land, 2009, s. 170;
- Ledwoch, Janusz: Front Wschodni 1941-1945. Malowanie i oznakowanie, Wyd. Militaria, Warszawa 1995;
- Poten von, Eckhard: Prittwitz, Joachim Berhard von w: Allgemeine Deutsche Bibliographie, Duncker&Humblot, Lipsk 1886, tom 26, s. 605;
- Przeździecki, Mirosław G.: Kunersdorf 1759, Wyd. Bellona, Warszawa 1996;
- Reiß, Eckard: Der jüdische Friedhof im Frankfurter Stadtteil Dammvorstadt, heute Słubice (Cmentarz żydowski we frankfurckiej dzielnicy Dammvorstadt, dziś Słubice), tłum. Ochwiejewicz, Ewa, w: serwis Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego www.fodz.pl;
- serwis 250. rocznicy bitwy pod Kunowicami www.kunowice1759.pl;
- serwis internetowy o Prusach www.preussenweb.de.
