TEMAT:

W niniejszym artykule poruszę kwestię, która niestety nie jest sprawą przyjemną, ale na pewno spotka każdego z nas bez wyjątków. Chodzi o sprawy związane z dziedziczeniem, 
a konkretnie z dziedziczeniem ustawowym.

Dziedziczenie ustawowe stosuje się gdy spadkodawca sam nie uregulował spraw związanych ze swoim spadkiem poprzez pozostawienie po sobie testamentu oraz w przypadku gdy osoby, które zostały powołane do spadku nie mogą lub nie chcą dziedziczyć spadku. Co ciekawe 
w przypadkach, w których tylko część spadku została uregulowana przez spadkodawcę, dziedziczenie ustawowe stosuje się do pozostałej części. Należy zaznaczyć jednak, że testament ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym.

Kto może dziedziczyć i kiedy?
Przede wszystkim dziedziczyć w ogólne nie mogą osoby fizyczne, które nie żyją w chwili otwarcia spadku (otwarcie spadku następuje w chwili śmierci spadkodawcy) albo osoby prawne, które w tym czasie nie istnieją. Wyjątkiem od tej reguły jest Nasciturus czyli dziecko już poczęte ale jeszcze nieurodzone, które będzie dziedziczyć tylko w przypadku, gdy urodzi się żywe. Przy zastosowaniu dziedziczenia ustawowego krąg spadkobierców jest ściśle określony, a należą do niego: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, pasierbowie oraz Skarb Państwa. Cały wyżej wymieniony krąg jest podzielony na grupy, które dziedziczą kolejno w przypadku, gdy w grupie wcześniejszej nie ma spadkobierców.

I grupa – małżonek i dzieci spadkodawcy oraz zstępni dziecka w przypadku gdy dziecko nie dożyło otwarcia spadku, zrzekło się go lub jest jego niegodne.
II grupa – małżonek spadkodawcy, rodzice spadkodawcy oraz jego rodzeństwo w przypadku gdy rodzic nie dożył otwarcia spadku, zrzekł się go lub jest jego niegodny.
III grupa - gdy nie ma spadkobierców z I oraz II grupy do dziedziczenia dochodzą dziadkowie spadkodawcy, zstępni dziadków spadkodawcy
IV grupa - pasierbowie
V grupa – ostatnim możliwym spadkobiercą jest Skarb Państwa

Na końcu należy wskazać, iż małżonkowie są wyłączeni z dziedziczenia ustawowego w przypadku gdy został orzeczony rozwód lub separacja. Co istotne, separacja musi zostać orzeczona przez sąd. Nie wystarczy tak zwana separacja faktyczna nawet, gdy małżonkowie żyli oddzielnie od lat.
Ważne! Nie dziedziczy również małżonek, gdy spadkodawca wystąpił o rozwód lub separację 
z żądaniem orzeczenia wyłącznej winy tego małżonka, a żądanie okaże się uzasadnione. Ma to miejsce wówczas, gdy spadkodawca umrze w trakcie procesu o rozwód czy separację.

Jak się dziedziczy ustawowo?
• W I grupie wszyscy spadkobiercy będą dziedziczyć równo, jednak małżonek nie może dziedziczyć mniej niż 1/4 spadku.
• W II grupie małżonek będzie dziedziczył połowę spadku, a druga połowa przypada rodzicom spadkodawcy. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyje otwarcia spadku ,to jego część będzie dziedziczyć rodzeństwo spadkodawcy, a następnie ich zstępni.
• W grupie III, w przypadku braku spadkobierców z grup wcześniejszych, w częściach równych dziedziczyć będą dziadkowie. Jeżeli któryś z dziadków nie dożyje otwarcia spadku, to jego część będą dziedziczyć zstępni.
• W przypadku braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia 
z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.
• Ostatecznie w przypadku barku małżonka, krewnych oraz pasierbów spadkobiercy, dziedziczyć będzie Skarb Państwa w postaci gminy ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.

Materia dotycząca prawa spadkowego jest zbyt obszerna aby opisać wszystkie jej aspekty 
w niniejszym artykule, jednak mam szczerą nadzieje że dzisiejsza publikacja pozwoli Państwu na zapoznanie się z jednym z głównych i podstawowych tworów naszego ustawodawcy jeżeli chodzi o dziedziczenie. W kolejnej publikacji przybliżymy Państwu tematykę dziedziczenia testamentowego. Zapraszamy do lektury!


Bartłomiej Wierciński