TEMAT:

Kodeks karny skarbowy (kks) zawiera dużą ilość przepisów karnych związanych z naruszeniem ustawy o podatku akcyzowym i ustawy prawo celne. W dzisiejszych realiach, władze państwa i organy ścigania dążą, z coraz większym skutkiem, do uszczelniania systemu podatkowego również w zakresie podatku akcyzowego i należności celnych.

Niniejszym omówimy podstawowe zagadnienia związane z akcyzą oraz najczęściej popełniane czyny zabronione, polegające na działaniu (zaniechaniu) wbrew przepisom ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy prawo celne.

Do wyrobów akcyzowych ustawa zalicza wyroby energetyczne, energie elektryczną, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe oraz susz tytoniowy. Każdy z tych towarów, aby mógł być przedmiotem obrotu gospodarczego musi posiadać znak akcyzy.
Znaki akcyzy mogą mieć w szczególności postać banderol, znaków cechowych lub odcisków pieczęci. Najpopularniejszym znakiem akcyzy jest oczywiście banderola, którą umieszcza się na wyrobach tytoniowych i alkoholowych.
Obowiązek oznaczenia wyrobów akcyzowych znakami akcyzy obciąża zasadniczo podmioty, prowadzące składy podatkowe, dokonujące nabycia wewnątrzwspólnotowego, a także będące importerami, przedstawicielami podatkowymi, producentami czy właścicielami określonych wyrobów akcyzowych. Ponadto, w sytuacjach określonych w ustawie obowiązek oznaczenia wyrobów akcyzowych legalizacyjnymi znakami akcyzy obciąża posiadaczy i nabywców tych wyrobów.

Wyroby akcyzowe podlegające obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy powinny zostać prawidłowo oznaczone podatkowymi znakami akcyzy przed zakończeniem procedury zawieszenia poboru akcyzy. Wynikającą z tego przepisu normę sankcjonowaną chroni przepis art. 63 § 1 KKS przewidujący karalność wydania wbrew przepisom ustawy wyrobów akcyzowych, w stosunku do których zakończono procedurę zawieszenia poboru akcyzy bez ich uprzedniego oznaczenia znakami akcyzy.
"Wydanie" wyrobów akcyzowych, o którym mowa w art. 63 § 1 KKS, oznacza przeniesienie ich posiadania i przekazanie innemu podmiotowi. Rodzaj tytułu prawnego owego "wydania" jest bez znaczenia dla bytu tego czynu zabronionego. Czyli bez znaczenia, w jaki sposób wydamy taki wyrób, czy sprzedamy go, czy darujemy w prezencie, zawsze takie przekazanie stanowi już czyn zabroniony.

Normy prawne zabraniają zasadniczo importowania oraz przemieszczania na terytorium kraju w wyniku nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych podlegających obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy bez uprzedniego prawidłowego oznaczenia odpowiednimi podatkowymi znakami akcyzy. Ogólne pojęcie "sprowadzenia na terytorium kraju" zawarte w treści art. 63 § 2 KKS obejmuje zarówno import spoza Unii Europejskiej jak i nabycie wewnątrzwspólnotowe z terytorium państwa członkowskiego. "Sprowadzenie na terytorium kraju" oznacza przemieszczenie wyrobów akcyzowych na to terytorium. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby to zachowanie było umyślne.
Karze podlega również nieprawidłowe oznaczenie towarów akcyzowych znakami akcyzy. Oznaczenie nieprawidłowe, to oznaczenie niezgodne z wymogami ustawy o podatku akcyzowym. Znak akcyzy jest nanoszony na opakowanie jednostkowe wyrobu akcyzowego lub bezpośrednio na wyrób akcyzowy. Prawidłowe oznaczenie polega na umieszczeniu znaku akcyzowego w ten sposób, aby zdjęcie znaku lub otwarcie opakowania w miejscu przeznaczonym do jego otwierania albo użycie wyrobu powodowało trwałe i widoczne uszkodzenie znaku w sposób uniemożliwiający jego wykorzystanie powtórne użycie, chyba że znak akcyzy jest nanoszony bezpośrednio na wyrób akcyzowy w sposób trwały.

Znakami "nieodpowiednimi" są w szczególności znaki uszkodzone, zniszczone, podrobione, przerobione lub nieważne. Jest to wyliczenie przykładowe, poza tym chodzić może o znaki nieodpowiedniego rodzaju (np. legalizacyjne zamiast podatkowych, znaki właściwe dla wyrobów krajowych zamiast tych, którymi oznacza się importowane, znaki ponownie użyte po uprzednim ich usunięciu z wyrobu akcyzowego). Znak uszkodzony to znak oryginalny, posiadający uszkodzone elementy treściowe. Za uszkodzone uważa się oryginalne znaki akcyzy, w których trwałe i widoczne naruszenie właściwości fizycznych pozwala na identyfikację znaków co do oryginalności, rodzaju, nazwy, wymiarów, serii, numeru ewidencyjnego oraz daty wytworzenia. Uszkodzonym będzie więc np. znak naderwany, przerwany, zalany cieczą w wyniku czego został rozmyty rysunek znaku, co czyni znak niezdatnym do spełnienia wyznaczonej mu funkcji. Z kolei za zniszczone znaki akcyzy należy uznać oryginalne znaki, w których trwałe i widoczne naruszenie właściwości fizycznych uniemożliwia identyfikację znaku co do jego rodzaju, nazwy, serii, numeru identyfikacyjnego oraz daty wytworzenia. Istnieje zakaz oznaczania wyrobów akcyzowych lub opakowań jednostkowych wyrobów znakami uszkodzonymi i zniszczonymi.
Znak podrobiony i przerobiony to znak będący przedmiotem fałszerstwa materialnego. Z podrobieniem znaku mamy do czynienia w przypadku nielegalnego wytworzenia znaku nieoryginalnego, stwarzającego pozory autentyczności, z przerobieniem zaś – w przypadku nadania znakowi innej od poprzedniej treści, np. co do oznaczenia serii, numeru ewidencyjnego, danych o rodzaju i ilości wyrobu, przerobienia treści stempla itp.
Wreszcie znak nieważny to znak, który na mocy stosownego rozporządzenia Ministra Finansów utracił ważność ze względu na wprowadzenie nowego wzoru znaku.

Zwraca uwagę wysokie zagrożenie ustawowe, nie tylko zresztą tych przestępstw skarbowych, które określa art. 63 KKS, wysoka bowiem represyjność dotyczy generalnie wszystkich przestępstw akcyzowych. Ma to np. taką konsekwencję, że karalne jest już chociażby samo usiłowanie dokonania przestępstw skarbowych określonych w art. 63 KKS.

Czynami zabronionymi bezpośrednio związanymi z naruszeniem przepisów ustawy o podatku akcyzowym są również naruszenia przepisów ustawy prawo celne.
Czyn z art. 86 KKS nosi nazwę przemytu celnego. Rozróżniany jest przemyt w znaczeniu formalnym i materialnym. Ten pierwszy polega na uchylaniu się od kontroli celnej, drugi zaś poza uchylaniem się od kontroli celnej polega również na przemieszczaniu przez granice określonych wartości czy towarów wbrew zakazowi lub bez kontroli. Przemyt podlega sankcjom karnym w chwili, gdy jego skutkiem jest narażenie na uszczuplenie należności celnej i bezpośrednio godzi w mienie Skarbu Państwa oraz Wspólnot Europejskich
Przepis art. 86 § 1 KKS opisuje przemyt, jako dokonany bez dopełnienia ciążącego na danym podmiocie obowiązku celnego, przywóz z zagranicy lub wywóz za granicę towaru bez jego przedstawienia organowi celnemu lub zgłoszenia celnego, przez co należność celna zostaje narażona na uszczuplenie.
Ponadto kodeks karny skarbowy przewiduje kary za oszustwo celne. Istota oszustwa celnego polega na wprowadzeniu w błąd organu uprawnionego do kontroli celnej.
Wszystkie wyżej określone przepisy stają się czynami zabronionymi dopiero w przypadku, gdy zostanie narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna - akcyza lub cło. Wszystkie te czyny są ścigane z urzędu. Organami ścigania są naczelnicy urzędów celno - skarbowych oraz urzędów skarbowych. Postępowania przygotowawcze prowadzone są także pod nadzorem prokuratora.

Kary przewidziane w kodeksie karnym skarbowym za czyny zabronione dotyczące naruszenia przepisów ustawy o podatku akcyzowym i ustawy prawo celne są bardzo wysokie. Można zostać ukaranym karą grzywny do 720 stawek dziennych, a nawet karą 2 lat bezwzględnego pozbawienia wolności. Wysokość orzeczonej kary zależeć może od wielu czynników zewnętrznych, motywacji, sposobu działania jak również od zebranego przez organy ścigania materiału dowodowego. Dodatkowo należy podkreślić, iż rządzący zmierzają do zaostrzenia tych kar, co ich zdaniem ma na celu uszczelnienie systemu podatkowego państwa.

Oczywiście w przypadku naruszenia wyżej wskazanych przepisów, celem zminimalizowania zagrożenia karą i czuwania nad prawidłowym prowadzeniem postępowania przygotowawczego, niezbędna wydaje się pomoc profesjonalisty zajmującego się na co dzień rozwiązywaniem problemów związanych z tego rodzaju przestępstwami.

Jarosław Bezaniuk