TEMAT:

Święto Zmarłych (Zaduszki) to dzień, w którym nie tylko wspominamy swoich bliskich, ale także odwiedzamy ich groby. Często pokonujemy setki kilometrów by choć na chwilę zatrzymać się nad mogiłą bliskiej osoby i zapalić znicz. Coraz więcej osób, żeby nie wybierać się co roku w daleką podróż i móc częściej odwiedzać grób członka rodziny, decyduje się na ekshumację. Ekshumacja polega na wydobyciu zwłok i szczątków z miejsca tymczasowego lub stałego miejsca pochówku (grobu). Następnie zwłoki lub szczątki są przenoszone i ponownie chowane na tym samym lub na innym cmentarzu. Ekshumacje wykonuje się również w celu remontu grobu lub grobowca i ponownego pochówku na tym samym miejscu. Zgodnie z Artukułem 15. 1. Ustawy z dnia 31.01.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 1959 Nr 11 poz.62) "Ekshumacja zwłok i szczątków może być dokonana: 1) na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego1) ; 2) na zarządzenie prokuratora lub sądu; 3) na podstawie decyzji właściwego inspektora sanitarnego1) w razie zajęcia terenu cmentarza na inny cel."

Kwestie, potocznie mówiąc, związane z przeniesieniem grobu zostały uregulowane w Ustawie z dnia 31.01.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 1959 Nr 11 poz.62). Zgodnie z przepisami w niej zawartymi (art. 10 ust.1), prawo do przeprowadzenia ekshumacji przysługuje tym samym osobom, które są uprawnione do pochówku zmarłego. W pierwszej kolejności współmałżonek, zstępni, czyli dzieci i wnuki, wstępni, a więc rodzice zmarłego, krewni boczni do czwartego stopnia pokrewieństwa (rodzeństwo zmarłego i jego kuzyni) oraz powinowaci w linii prostej do pierwszego stopnia, czyli zięć, synowa, teściowie zmarłego. Procedury przeniesienia nie rozpoczniemy bez zgody powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej właściwej dla miejsca, w którym jest pogrzebany nasz bliski. Należy złożyć wniosek, w którym zawarte są podstawowe dane takie jak m.in. dane osoby zamarłej, data i miejsce zgonu, wskazanie miejsca aktualnego i przyszłego pochówku. Do wniosku wymagany jest także szereg załączników, np. wykaz pozostałych członków rodziny uprawnionych do współdecydowania w sprawie ekshumacji, kserokopię aktu zgonu, oświadczenie podmiotu uprawnionego do pochowania zwłok o przyczynie zgonu gdy od daty zgonu nie minęły 2 lata. Jeśli chodzi o wymóg dołączenia ostatniego z wymienionych dokumentów, to ma on swoje uzasadnienie we wspomnianej ustawie. Zgodnie z nią, zwłoki osób zmarłych na choroby zakaźne, nie mogą być ekshumowane na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok przed upływem 2 lat od dnia zgonu.

Art. 15 ust. 3. Zwłoki osób zmarłych na choroby zakaźne, których wykaz ustala minister właściwy do spraw zdrowia, nie mogą być ekshumowane w przypadkach przewidzianych w ust. 1 pkt 1, przed upływem 2 lat od dnia zgonu.
W przepisie czytamy, że wykaz tych chorób zakaźnych ustala właściwy minister. Dla przykładu jednak podam, że chodzi o takie choroby jak dżuma, cholera, trąd, wąglik czy ebola. Wprowadzenie takiej restrykcyjnej regulacji jest oczywiście podyktowane względami bezpieczeństwa.

Warto zaznaczyć, że co do przeniesienia zwłok i szczątków wszyscy uprawnieni członkowie rodziny muszą być zgodni, inaczej spór będzie musiał rozstrzygnąć sąd, co oczywiście przedłuży całą procedurę. Kiedy jednak panuje wśród rodziny jednomyślność i nikt nie złoży odwołania od decyzji, to po jej wydaniu i po uiszczeniu opłaty można ustalić datę dokonania czynności ekshumacji. Powinna ona być ustalona w porozumieniu z zarządem cmentarza oraz firmą, która będzie przewoziła zwłoki. O terminie powinien zostać również poinformowany Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, bo ma on obowiązek sprawowania kontroli nad procedurą ekshumacji. Co do zasady członek rodziny również powinien być obecny przy czynności, ale z oczywistych względów jego obecność może się ograniczyć do wskazania miejsca pochówku.

Przy okazji Święta Zmarłych warto również przypomnieć o ważnej kwestii uiszczenia opłaty za miejsce na cmentarzu. Trzeba bowiem pamiętać, że grób może po upływie określonego czasu być wykorzystany do ponownego chowania. Żeby tego uniknąć, trzeba uiścić opłatę, która w różnych regionach Polski wynosi od 200 do nawet 1000 zł. Możemy być wtedy pewni, że przez okres 20 lat miejsce nie zostanie użyte do ponownego pochówku. Zgodnie z art. 7. 1. Grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20. 2. Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione.

Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której zwłoki są chowane w grobach murowanych przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok.

Mimo przyziemnych kwestii poruszanych w tym artykule, nie należy zapominać, że Święto Zmarłych powinno być dla nas przede wszystkim czasem refleksji i modlitwy za bliskich, których nie ma już wśród nas.

Monika Zjawin