TEMAT:

W myśl obowiązujących przepisów, orzekając rozwód sąd ustala, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Sąd zaniecha orzekania o winie małżonków w rozkładzie pożycia jedynie w sytuacji, gdy zgłoszą oni zgodne żądanie w tym zakresie. W takiej sytuacji następują takie skutki, jak gdyby żaden z małżonków winy nie ponosił. W konsekwencji w wyroku rozwodowym możliwe są następujące rozstrzygnięcia w zakresie ponoszenia winy w rozkładzie pożycia: wyrok rozwodowy może nastąpić bez orzekania o winie, z orzeczeniem winy jednego z małżonków, z orzeczeniem winy obu stron, lub z uznaniem, że żaden z małżonków nie ponosi tej winy. Zaniechanie przez sąd orzekania o winie małżonków, które następuje na zgodny wniosek stron, nie jest bynajmniej równoznaczne z twierdzeniem, że żaden z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego. Winny rozpadu małżeństwa może być zarówno jeden z małżonków, jak i obydwoje, jednakże ich wolą jest to, aby sąd o winie w rozkładzie pożycia nie orzekał. Natomiast orzeczenie przez sąd, że żaden z małżonków nie ponosi winy w rozkładzie pożycia następuje w sytuacji, gdy zostanie przeprowadzone postępowanie dowodowe w celu ustalenia winy za rozkład, ale żadna ze stron winy małżonka nie wykaże. Należy pamiętać także, że orzeczenie rozwodu z winy obu stron nie jest tożsame z orzeczeniem, że żaden z małżonków winy nie ponosi.

Przesłanki orzeczenia o winie i postępowanie dowodowe

O winie małżonka może przesądzać w szczególności: nadużywanie alkoholu, uzależnienie od hazardu, narkotyków, inne uzależnienia, trwonienie majątku, stosowanie przemocy fizycznej lub psychicznej, dopuszczenie się zdrady, porzucenie małżonka, a także zawinione niezaspokajanie potrzeb rodziny. Żądanie uznania współmałżonka winnym rozkładu pożycia wiąże się jednak z koniecznością przedstawienia dowodów potwierdzających tę okoliczność. Ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających uznanie drugiego małżonka winnym za rozkład pożycia ciąży bowiem na osobie, która takie żądanie wysuwa. Z uwagi na konieczność przeprowadzenia szeregu dowodów potwierdzających winę, postępowanie sądowe w takiej sprawie zazwyczaj trwa dłużej niż w przypadku żądania rozwodu bez orzekania o winie, które może się zakończyć nawet po przeprowadzeniu jednej rozprawy. Do potwierdzenia winy w rozkładzie pożycia można posłużyć się nie tylko zeznaniem stron, jak i świadków (dowody osobowe), lecz także szerokim spektrum dowodów rzeczowych w postaci m.in.: zdjęć, nagrań audio i wideo, sms, wiadomości mailowych, notatek z interwencji Policji, obdukcji, zaświadczeń lekarskich, zaświadczeń o pobytach na izbie wytrzeźwień, listów, rachunków, wyciągów z konta bankowego, dokumentacji pochodzącej z Niebieskiej Karty. Przydatnym dowodem w takiej sprawie jest także wyrok skazujący za znęcanie się nad rodziną, stosowanie wobec nich gróźb, jak również uchylanie się przez małżonka od alimentacji.

Jak już wspomniano, aby udowodnić winę w rozkładzie pożycia koniecznym jest przeprowadzenie postępowania dowodowego. Czas jego trwania, a co za tym idzie całej sprawy o rozwód w dużej mierze zależy od rodzaju i ilości zgłoszonych przez strony dowodów. Strona przeciwna ma prawo bronić się przed kierowanymi w jej stronę zarzutami, może starać się umniejszać swoją winę, a nawet wykazać, że współmałżonek jest również winien, lub wyłącznie winien. Podkreślenia wymaga fakt, że w sprawach rozwodowych wina nie jest stopniowalna i nawet jeśli wina jednego z małżonków jest większa, a drugiego nieznaczna, to sąd orzeknie rozwód z winy obu stron.

Wina w wyroku rozwodowym – po co?

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji wynikających z orzeczenia winy małżonka w rozkładzie pożycia. Zdarza się częstokroć, że małżonek, który czuje się przez drugiego zdradzony, oszukany czy opuszczony, dąży za wszelką cenę do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy drugiego małżonka, nie wiedząc nawet jakie konsekwencje będzie za sobą nieść takie rozstrzygnięcia. W mniemaniu małżonka pokrzywdzonego orzeczenie winy rozkładu pożycia po stronie drugiego małżonka ma mieć na celu ,,ukaranie” go za wyrządzone krzywdy lub ,,udokumentowanie”, że z powodu jego zachowania małżeństwo legło w gruzach. Z drugiej strony, część małżonków chcąc jak najszybciej zakończyć postępowanie rozwodowe, mimo ewidentnego zawinienia po stronie współmałżonka, nie decyduje się zabiegać o orzeczenie jego winy w rozkładzie pożycia. Tymczasem, rozwiązanie małżeństwa przez rozwód z wyłącznej winy jednej ze stron niesie za sobą doniosłe skutki, zwłaszcza w sferze obowiązków alimentacyjnych.

Wina w wyroku rozwodowym – skutki

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Orzekając o żądaniu zasądzenia alimentów na rzecz małżonka niewinnego sąd powinien porównać sytuację, w jakiej znajdzie się po rozwodzie małżonek niewinny z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby małżeństwo funkcjonowało prawidłowo. Ponadto, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Niemniej jednak obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu nie jest nieograniczony w czasie i wygasa w zasadzie z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy na żądanie uprawnionego, mając na względzie wyjątkowe okoliczności, sąd przedłuży termin pięcioletni. Obowiązek ten wygasa także w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.

- - - -
Podsumowując, jeśli zdecydujemy się dochodzić winy małżonka w rozkładzie pożycia musimy liczyć się z tym, że z uwagi na konieczność przeprowadzenie postępowania dowodowego orzeczenie rozwodu odsunie się w czasie. Jednocześnie, należy pamiętać, że zawarcie takiego postanowienia w wyroku rozwodowym pociąga za sobą skutki w zakresie alimentacji. Aby uwolnić się od ciężarów związanych z prowadzeniem postępowania i ograniczyć stres związany z rozwodem, warto zastanowić się nad skorzystaniem z pomocy profesjonalnych pełnomocników. Jeśli jednak nie zdecydujemy się, aby reprezentował nas adwokat czy radca prawny, skrupulatnie przygotowujmy się do rozpraw i bądźmy w gotowości do rzeczowego ustosunkowania się do wniosków i twierdzeń drugiej strony. Przecież rozstrzygnięcia zapadłe w sprawie o rozwód z reguły mają ogromny wpływ na nasze dalsze życie!

Łukasz Rostankowski