TEMAT:

Wielu poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych nie jest świadomych tego, jakie prawa im przysługują. Za każdy skutek wypadku komunikacyjnego osoba poszkodowana może domagać się stosownych roszczeń od podmiotów zobowiązanych do naprawienia szkody. Najczęściej podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody jest zakład ubezpieczeń, w którym sprawca zdarzenia posiada aktualną polisę OC.
Ubezpieczenie OC stanowi podstawowy środek rekompensaty za szkody powstałe zarówno na osobie, jak i na mieniu, które zostały spowodowane przez sprawcę wypadku.
Nieznajomość praw, które przysługują osobom poszkodowanym działa tylko i wyłącznie na korzyść zakładu ubezpieczeń, który w zdecydowanej większości ustala i wypłaca odszkodowanie nieadekwatne do powstałej szkody. A więc co tak naprawdę przysługuje osobie poszkodowanej?
Jak już wskazałem powyżej powstałe w wyniku zdarzenia komunikacyjnego szkody można podzielić na dwie kategorie: szkody osobowe i szkody rzeczowe tzw. szkody na mieniu.
Z uwagi na rozległy katalog szkód osobowych i rzeczowych, w niniejszym artykule omówione zostaną szkody rzeczowe, a szkody osobowe zostaną objęte odrębną publikacją.

Odszkodowanie za uszkodzony pojazd
Odszkodowanie jest formą rekompensaty za doznaną szkodę w wyniku zdarzenia losowego. Wysokość takiego odszkodowania musi być adekwatna do rozmiarów powstałej szkody. Odszkodowanie powinno pokrywać zarówno szkodę rzeczywistą, jak i utracone korzyści, czyli to wszystko, co poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby nie doszło do zdarzenia. Poszkodowanemu w wyniku wypłacenia odszkodowania z tytułu ubezpieczenia OC należy umożliwić skuteczne naprawienie pojazdu. Naprawa powinna przy tym zmierzać do doprowadzenia pojazdu do stanu identycznego z tym, jaki istniał w dniu szkody.
Jak wynika z treści art. 363 § 1 k.c., naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. W sytuacji, gdy sam poszkodowany zdecyduje się na dochodzenie od sprawcy bądź ubezpieczyciela kwoty pieniężnej, powinna ona dawać realną możliwość naprawienia samochodu z zachowaniem właściwej technologii naprawy. Zasadą jest, że zakład ubezpieczeń jest zobowiązany zwrócić poszkodowanemu wszystkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione w celu przywrócenia poprzedniego stanu pojazdu. Do wydatków tych należy zaliczyć koszty nowych części i innych materiałów, dostępnych w oficjalnych sieciach dealerskich, jeżeli ich użycie było niezbędne do naprawienia pojazdu. Poszkodowany może także żądać, aby przy likwidacji szkody użyto stawek za roboczogodzinę pracy zgodną ze stawką panującą w Autoryzowanych Stacjach Obsługi. Oznacza to, że w sytuacji, gdy pojazd przed szkodą wyposażony był w części pochodzące od producenta, zobowiązany do naprawienia szkody nie powinien narzucać sposobu naprawy przy użyciu tzw. części alternatywnych.

Z VAT-em czy bez VAT-u?
Odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia OC za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu należącego do poszkodowanego nie będącego podatnikiem podatku VAT, ustalone według cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy obejmuje mieszczący się w tych cenach podatek VAT. Jeżeli zatem właścicielem auta jest osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej, odszkodowanie winno być wypłacane w kwocie brutto, czyli podwyższone o należny podatek VAT (aktualnie 23%).
Prywatna ekspertyza rzeczoznawcy samochodowego
W przypadku zaniżenia przez ubezpieczyciela kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu, poszkodowany ma prawo do wykonania prywatnej opinii rzeczoznawcy samochodowego. Taka opinia daje poszkodowanemu możliwość rozeznania się czy i w jakiej wysokości może dochodzić odszkodowania. Wykonana prywatna opinia rzeczoznawcy samochodowego dla celów likwidacji szkody i poniesione z tytułu jej sporządzenia koszty stanowią szkodę w rozumieniu przepisów obowiązującego prawa. W toku wieloletniej praktyki ukształtowało się stanowisko, że koszt wykonania ekspertyzy stanowi szkodę ulegającą naprawieniu i mieści się w ramach odszkodowania należnego poszkodowanemu tytułem naprawienia szkody.
Należy jednak pamiętać, że wykonanie takiej ekspertyzy przed zgłoszeniem szkody i przed dokonaniem oględzin przez ubezpieczyciela może zostać zakwestionowane przez ubezpieczyciela, co w konsekwencji oznacza, że koszty „przedwczesnego” sporządzenia opinii mogą zostać przez ubezpieczyciela nieuznane i niepokryte.

Najem pojazdu zastępczego
Kolejnym z bardzo częstych następstw powstałej szkody komunikacyjnej jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego, to z pewnością mieszczą się one w granicach szkody podlegającej wyrównaniu.
Odszkodowanie należy się tylko w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zasada pełnego odszkodowania polega na tym, że naprawienie szkody ma zapewnić całkowitą kompensatę doznanego uszczerbku.
Najem pojazdu zastępczego nie jest zarezerwowany jedynie dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Samochód, który nie jest w obecnych czasach traktowany jako dobro luksusowe, może być niezbędny także dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Reasumując uznać należy, że jeżeli wynajem samochodu był uzasadniony i konieczny, należy się zwrot tych kosztów, niezależnie od tego czy poszkodowanym jest osoba fizyczna, czy też przedsiębiorca.

Holowanie
W myśl art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono. Nie ma właściwie wątpliwości, że poszkodowanemu przysługuje zwrot kwoty, którą musiał wydać na holowanie pojazdu do warsztatu lub miejsca zamieszkania, jeżeli pojazd w wyniku kolizji nie nadawał się do dalszej jazdy. Koszty takie pozostają w ścisłym związku ze szkodą, a zatem ubezpieczyciel sprawcy jest obowiązany do ich zwrotu na rzecz poszkodowanego. Jednakże poszkodowany winien rozeznać się w cenach usług, aby nie narazić się za zarzut, iż koszt taki jest zbyt wygórowany.

Utrata wartości handlowej pojazdu
Każdy samochód uczestniczący w wypadku drogowym po naprawie odzyskuje sprawność techniczną, jednakże nie uzyskuje takiej wartości handlowej, jaką miał przed wypadkiem. Oznacza to, że cena rynkowa za jaką poszkodowany mógłby auto sprzedać jest niższa od tej, za którą sprzedałby auto, które w kolizji nie uczestniczyło. Różnica w wartości pojazdu stanowi utratę wartości handlowej, której zwrotu w myśl przepisów prawa mogą także domagać się poszkodowani. W przypadku zatem, gdy w następstwie kolizji doszło do utraty wartości handlowej pojazdu, poszkodowany może wystąpić do ubezpieczyciela z żądaniem zapłaty odszkodowania z tego tytułu. Trzeba jednak pamiętać, że wartość handlowa pojazdów maleje proporcjonalnie wraz z wiekiem pojazdu, a także, że jeżeli auto było wcześniej uszkodzone, tzn. brało udział w kolizji drogowej, ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania z tego tytułu.

Utracone korzyści
Szkoda z tytułu tzw. utraconych korzyści (lucrum cessans), oznacza, że na skutek wypadku komunikacyjnego poszkodowany nie powiększył swojego majątku, a czego z dużym prawdopodobieństwem mógł się spodziewać. Utrata korzyści musi być zatem rzeczywista i udowodniona przez poszkodowanego. Z roszczeniem o odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści mielibyśmy do czynienia w przypadkach gdy:
– poszkodowanym w zdarzeniu była osoba, która w danym dniu miała podpisać ważną umowę, a w wyniku zdarzenia nie dotarła na miejsce i umowa nie została zawarta,
– w zdarzeniu brał udział samochód dostawczy, który w okresie naprawy miał przewozić towary za wynagrodzeniem, które nie zostało osiągnięte.

---
Każde zdarzenie komunikacyjne jest inne, a także każdy biorący w nim udział samochód ma inną historię, dlatego też wszystkie przypadki powinny być oceniane indywidualnie.
Należy jednak pamiętać, że zaniżanie wysokości wypłacanego odszkodowania przez ubezpieczycieli jest zjawiskiem bardzo powszechnym, dlatego też zanim zgodzimy się z decyzją ubezpieczyciela warto udać się do profesjonalisty celem zweryfikowania wysokości przyznanego odszkodowania i ewentualnego dochodzenia przysługujących nam praw przed sądem.

Wiesław Adamski