TEMAT:

Ogólnoświatowy system połączeń pomiędzy komputerami. Sieć sieci. Internet. Mało kto wyobraża sobie funkcjonowanie w dzisiejszych czasach bez Internetu. Mimo, iż stał się on popularny niespełna dwadzieścia lat temu, jego rola w życiu większości ludzi na całym świecie jest wręcz niewyobrażalna.

Internet wykorzystywany jest niemalże w każdej dziedzinie życia. Jest on źródłem wiedzy i rozrywki. Służy do wymiany danych, pozwala na realizację operacji bankowych oraz spraw urzędowych. Umożliwia zawieranie transakcji bez wychodzenia z domu, ale także usprawnia proces zawierania nowych znajomości i zwykłej, międzyludzkiej komunikacji prowadzonej na różnego rodzaju czatach czy portalach społecznościowych. Internet, z uwagi na możliwość zachowania anonimowości, dodaje odwagi i umożliwia swobodę w wyrażaniu swojej opinii o kimś bądź o czymś, zapewniając przy tym poczucie bezkarności. Czy słusznie?

Publikowanie obraźliwych wypowiedzi w sieci, oprócz satysfakcji i poczucia ulgi ich autora, prowadzi do naruszania dobrego imienia i sławy zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców czy osób prawnych. Mało który forumowicz zdaje sobie sprawę
z konsekwencji, jakie przyjdzie mu ponieść odpowiedzialność karną za pomówienia czy zniesławienie, bądź odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych wynikające
z przepisów kodeksu cywilnego.

Odpowiedzialność karna

Obraźliwe komentarze na forach internetowych niejednokrotnie stanowią przestępstwo zniesławienia bądź zniewagi. Przestępstwo zniesławienia polega na pomówieniu innej osoby bądź grupy osób o takie postępowanie, które może poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Ofiarą zniesławienia są najczęściej podmioty świadczące usługi na rzecz osób trzecich czyli przedsiębiorcy, którym przypisuje się nieuczciwość, nierzetelność czy brak kompetencji. Zamieszczanie w Internecie nieprawdziwych informacji tego typu może poważnie zaszkodzić interesom przedsiębiorcy narażając go na utratę zaufania i powodując, iż klienci (obecni i potencjalni) będą rezygnować z jego usług. Powyżej opisane działanie stanowi kwalifikowany typ zniesławienia popełniony za pomocą środków masowej komunikacji, tj. Internetu i jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do roku.

Wyłączenie odpowiedzialności karnej będzie możliwe jedynie w przypadku wykazania przez sprawcę, że zarzut jest prawdziwy i służy obronie społecznie uzasadnionego interesu. Przekładając to na praktykę, należy rozumieć, iż nie stanowią przestępstwa zniesławienia negatywne komentarze wystawiane na portalach aukcyjnych, o ile ich treść ma pokrycie w rzeczywistości. Jeżeli jednak zamieszczony komentarz zawiera wulgaryzmy i obraża osobę, której dotyczy, jego autor odpowie za zniewagę, zgodnie z treścią art. 216 k.k.

Ściganie obu przestępstw – zniesławienia i zniewagi – odbywa się z oskarżenia prywatnego. Oznacza to, że pokrzywdzony musi wystąpić z prywatnym aktem oskarżenia do sądu, by móc skutecznie dochodzić swoich praw. Należy pamiętać, że celem wszczęcia postępowania sądowego konieczne są dane osobowe sprawcy.

W przypadku jednak, gdy nie znamy autora obraźliwego wpisu, pokrzywdzony może zażądać, by policja zabezpieczyła dowody i ustaliła adres IP komputera, z którego dokonano wpisu, a następnie przesłała skargę do właściwego sądu.

Odpowiedzialność cywilna

Dobra osobiste są atrybutem każdego człowieka. Są niezbywalne i gasną z chwilą śmierci. Zgodnie z treścią art. 23 k.c. do katalogu dóbr chronionych prawem w szczególności należy zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Podkreślenia wymaga, iż powyższe wyliczenie jest wyliczeniem otwartym i zgodnie z obowiązującym stanowiskiem Sądu Najwyższego dobra osobiste to wszelkie indywidualne wartości świata uczuć oraz stanu psychicznego człowieka, będące wyrazem odrębności fizycznej lub psychicznej jednostki, powszechnie akceptowane w społeczeństwie. Obraźliwe komentarze uwłaczające godności drugiego człowieka bez wątpienia naruszają jego dobra osobiste i wymagają natychmiastowej reakcji.

Zgodnie z obowiązującym prawem, wytaczając powództwo cywilne, przeciwko autorowi obraźliwych wpisów i komentarzy, możemy żądać zaniechania działania naruszającego nasze dobra osobista, usunięcia skutków bezprawnego działania, a także złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (chodzi tu np. o oświadczenie zawierające w swojej treści przeprosiny, zamieszczone w bądź na portalu internetowym). Dodatkowo przysługuje nam żądanie zadośćuczynienia pieniężnego bądź zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny.

Jeżeli jednak wskutek naruszenia dobra osobistego, została wyrządzona szkoda majątkowa, możemy żądać jej naprawienia. Oznacza to, że naprawienie szkody obejmuje nie tylko straty poniesione przez poszkodowanego, ale także korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wytoczenie powództwa cywilnego jest jednak możliwe jedynie w sytuacji, gdy znane nam są dane osobowe pozwanego. Celem zidentyfikowania użytkownika występującego pod pseudonimem konieczne jest zatem ustalenie indywidualnego numeru IP komputera, z którego wysyłano obraźliwe komentarze. Dopiero na podstawie indywidualnego numeru IP jesteśmy w stanie uzyskać przypisane do niego dane osobowe. Numer IP konkretnego użytkownika możemy uzyskać od administratora strony internetowej, na łamach której pojawił się godzący w nas wpis. Należy jednak pamiętać, iż ustawodawca nie nałożył na administratora obowiązku udostępnienia takich danych, a powinność taka wynika jedynie z obowiązującego orzecznictwa z zastrzeżeniem, iż ma ona zastosowanie jedynie w uzasadnionych przypadkach. Oznacza to, że administrator, stosując się do przepisów o ochronie danych osobowych użytkowników swojego portalu nie udostępni nam IP autora jeżeli nie wykażemy bezprawności wpisu poprzez przedłożenie opinii prawnej czy też innego dokumentu wykazującego bezprawność spornej treści. Sama ustna informacja nie nakłada na administratora forum obowiązku udostępniania jakichkolwiek danych osobowych użytkowników korzystających z serwisu. W przypadku niewykazania bezprawności wpisu i odmowy administratora, możemy zwrócić się bezpośrednio do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (GIODO) bądź organów ścigania o interwencję w sprawie. Po uzyskaniu danych osobowych pozwanego możemy dochodzić swoich praw przed sądem.

Finalnie należy podkreślić, iż co do zasady za zamieszczane treści odpowiada ich autor.
Wytoczenie powództwa przeciwko administratorowi strony jest możliwe jedynie w przypadku, gdy pomimo wiedzy o bezprawnych treściach na stronie internetowej, odmówi on ich usunięcia. Podkreślam jednak, iż podobnie jak w przypadku żądania wskazania adresu IP autora spornej treści, żądanie usunięcia wpisów musi być uzasadnione. Administrator nie jest bowiem od rozstrzygania o bezprawności wpisu, tym samym żądanie wpisu winno być poparte opinią prawną, wyrokiem sądu bądź zaświadczeniem odpowiedniego organu. Dopiero przedłożenie takiego dowodu bezprawności zamieszczonej treści obliguje administratora do usunięcia treści ze strony internetowej.

---

Reasumując musimy pamiętać, że autorzy hejtów nie są bezkarni. Każdy odpowiada indywidualnie za publikowane przez siebie treści, co oznacza, że nie tylko nie możemy akceptować nagannego zachowania względem nas samych, ale także musimy zważać na nasze wypowiedzi, by uchronić się od powyżej opisanych nieprzyjemności.

Anna Winnicka-Skalniak