TEMAT:

Nie tak dawno publikowaliśmy artykuł na temat konsekwencji za jazdę pod wpływem alkoholu, do których zalicza się także zakaz prowadzenia pojazdów. Co oznacza? Kiedy ma zastosowanie? W związku ze wzmożonymi kontrolami trzeźwości w okresie świątecznym postaram się Państwu przybliżyć ten temat.

W treści art. 42 kodeksu karnego ustawodawca określił podstawy prawne do zastosowania zarówno fakultatywnego jak i obligatoryjnego zakazu prowadzenia pojazdów rozróżniając jego różne kwalifikacje.

Fakultatywny zakaz prowadzenia pojazdów.

Zgodnie z brzmieniem § 1 wyżej wskazanego przepisu, sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Zakazem tym mogą być objęte pojazdy określonego rodzaju, przeznaczone do ruchu lądowego, wodnego jak i powietrznego. Sąd ma obowiązek określić, jakich rodzajów pojazdów ma dotyczyć orzekany zakaz. Należy podkreślić, że zakaz prowadzenia pojazdów nie musi obejmować wszystkich kategorii pojazdów mechanicznych. W sytuacji, gdy przemawiają za tym względy słuszności, np. gdy sprawca jest kierowcą zawodowym i zarazem żywicielem rodziny, sąd może orzec zakaz prowadzenia samochodów osobowych, a pozostałe uprawnienia pozostawić bez zmian. Sąd może także zakazać prowadzenia pojazdów, do prowadzenia których nie posiadamy uprawnień, bądź do których prowadzenia posiadanie uprawnień potwierdzone odpowiednim dokumentem nie jest konieczne.
Orzeczenie zakazu jest możliwe wobec osoby uczestniczącej w ruchu, a więc nie tylko w stosunku do prowadzącego pojazd, ale również wobec m. in. pieszego, prowadzącego rower, czy jadącego konno.

Obligatoryjny terminowy zakaz prowadzenia pojazdów.

Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo określone w art. 178 b k.k., polegające na niezatrzymaniu się na polecenie zatrzymania wydane przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego, bądź art. 180 a k.k., polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego po drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu pomimo wydania decyzji o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami.
Ponadto sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie niezastosowania się przez skazanego do uprzednio nałożonego przez sąd zakazu prowadzenia pojazdów.
Zakaz prowadzenia pojazdów ma charakter terminowy i orzekany jest na okres od roku do lat dziesięciu, z zastrzeżeniem, iż jego bieg zaczyna się od chwili zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu.

Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów lub pojazdów określonego rodzaju na okres minimum 3 lat, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji pozostawał w stanie nietrzeźwości bądź pod wpływem środka odurzającego. Dolna granica 3 lat ustawowego zagrożenia ma zastosowanie także wobec sprawców, którzy dopuścili się popełnienia przestępstwa sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa tejże katastrofy bądź sprawca przestępstwa, w którym poprzez naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym spowodował, nawet nieumyślnie, wypadek, którym naraził inną osobę na uszczerbek na zdrowiu bądź śmierć.

Obligatoryjny dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.

Ustawodawca przewidział także sytuacje, w których zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzekany jest dożywotnio. Sytuacje takie mają miejsce w wyjątkowych sytuacjach, mianowicie w razie ponownego zatrzymania podczas prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub jeżeli sprawca dopuścił się przestępstwa sprowadzenia katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo jeżeli dopuścił się naruszenia bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym powodując śmiertelny wypadek i będąc w stanie nietrzeźwości bądź pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.

Orzeczony zakaz i co dalej?

Czy orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdu jest nieodwołalne? Czy można je skrócić
w sytuacji, gdy od jego orzeczenia upłynęło już sporo czasu, a my całkowicie odmieniliśmy nasze życie? Ustawodawca przewidział taką możliwość wprowadzając do kodeksu karnego wykonawczego art. 182 a, zgodnie z którego treścią „jeżeli zakaz prowadzenia pojazdów był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru, a w przypadku dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów przez okres co najmniej 10 lat, sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową”. Oznacza to nic innego jak pozwolenie skruszonemu kierowcy przez sąd na prowadzenie pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową przez resztę trwania zakazu. Przy rozpatrywaniu wniosku sąd bierze pod uwagę:
• postawę sprawcy (postawę po popełnieniu przestępstwa, formy zachowania i zadośćuczynienia wobec pokrzywdzonego, starania o naprawienie szkody, wyrażoną skruchę itd.);
• właściwości i warunki osobiste sprawcy (stan zdrowia, charakter,  warunki rodzinne i środowiskowe, itd.);
• zachowanie w okresie wykonywania środka karnego (przestrzeganie prawa, nienadużywanie alkoholu itd.).
Jeżeli sąd pozytywnie rozpatrzy wniosek to wnioskodawca będzie mógł prowadzić pojazdy, na które orzeczono zakaz, jednak muszą być one wyposażone w blokadę alkoholową. Blokadę montuje się w samochodzie na swój koszt, który oscyluje
w granicach 5000 zł. Istotne jest, że jej montażu nie można dokonać samodzielnie. Należy skorzystać z usług licencjonowanego producenta urządzenia bądź jego upoważnionego przedstawiciela. Dodatkowo blokada musi być co roku kalibrowana. Na czym polega działanie takiej blokady? Mówić w skrócie, uniemożliwia ona uruchomienie pojazdu, gdy poziom alkoholu w wydychanym przez kierującego powietrzu przekroczy 0,1 mg alkoholu w 1 dcm3. Blokada jest zintegrowana z zapłonem, co wymaga od kierowcy każdorazowej kontroli trzeźwości przez uruchomieniem pojazdu.
Należy podkreślić, iż zamiana zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową jest pewnego rodzaju kredytem zaufania do skazanego. Sąd może w każdej chwili cofnąć pozwolenie jeżeli skazany rażąco naruszył porządek prawny w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa ruchu drogowego czyli np. znowu prowadził w stanie nietrzeźwości.

Uznanie zakazu za wykonany

W stosunku do sprawców z zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznym nieorzeczonym za popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji w stanie nietrzeźwości lub środka odurzającego, a także sprawców zbiegłych z miejsca wypadku sprowadzającego katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym bądź narażającego inną osobę na uszczerbek na zdrowiu lub śmierć, sąd może wyjątkowo skrócić zakaz prowadzenia pojazdów uznając go za wykonany. Sytuacja taka ma miejsce jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, a zakaz był wykonywany przez co najmniej rok. W stosunku do kierowców z orzeczonym dożywotnim zakazem prowadzenia pojazdów, sąd może uznać go za wykonany, jeżeli skazany przestrzegał porządku prawnego, nie zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego, a orzeczony zakaz wykonywany był przez co najmniej 15 lat.


=========
Jak widzimy, przyczyn orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdu jest wiele. Czasem można uznać, że sami jesteśmy winni takiemu obrotowi sprawy, dlatego zanim wsiądziemy „za kółko” warto rozważyć możliwość wezwania taksówki bądź spaceru. Zdarzają się jednak także sytuacje, w których orzeczony zakaz jest konsekwencją nieszczęśliwego wypadku. Warto wiedzieć, iż istnieją możliwości prawne na skrócenia środka karnego.


Anna Winnicka - Skalniak